Otwarta w niedzielę Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy jest niezwykłym pomnikiem cywilnej ludności stolicy, która w ogarniętym walkami mieście w sierpniu i wrześniu 1944 r. poniosła największą ofiarę. Jej gehenna przez długie lata pozostawała w cieniu militarnej historii tego zrywu.
W niedzielne południe w parku przy Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli uroczyście otwarto Izbę Pamięci poświęconą cywilnym ofiarom powstania warszawskiego. - Ona ma wołać na cały świat: "Nigdy więcej wojny!" - powiedziała inicjatorka jej budowy Wanda Traczyk-Stawska ps. "Pączek".
Związek Powstańców Warszawskich był jego drugim domem. Oddał połowę swojego życia, swój czas, żeby upamiętniać powstanie i jego żołnierzy - mówiła Bogna Galperyn na uroczystości odsłonięcia tablicy poświęconej zmarłemu blisko rok temu mężowi ppłk. Zbigniewowi Galperynowi ps. "Antek", prezesowi ZPW.
Na budynku Związku Powstańców Warszawskich przy ul. Długiej odsłonięta dziś zostanie tablica poświęcona zmarłemu w zeszłym roku współtwórcy i prezesowi tej organizacji ppłk. Zbigniewowi Galperynowi ps. Antek. Historię miejsca, w którym walczył i został ranny, przypomni wystawa na ogrodzeniu placu po Pasażu Simonsa u zbiegu ulic Długiej i Starych Nalewek.
Obrona niedużej kamienicy przy ul. Wolskiej 40 i znajdującego się za nią młyna przeszłaby do historii jako jeden z setek epizodów powstania warszawskiego. Zyskała jednak wyjątkowy rozgłos. To zasługa piosenki, która obiegła barykady, podwórka i piwnice walczącego miasta.
Powstanie warszawskie na Woli trwało tylko 11 dni, ale miało niezwykle dramatyczny przebieg. Przypomnimy go podczas spaceru po tej dzielnicy z naszymi czytelnikami w sobotę, 20 sierpnia.
W przypadającą dziś 78. rocznicę wybuchu tzw. czołgu-pułapki złożono kwiaty i zapalono znicze w miejscach pamięci na Starym i Nowym Mieście. Główna uroczystość odbyła się przy głazie na ulicy Kilińskiego, gdzie 13 sierpnia 1944 r. eksplozja miny zabiła około 300 osób.
Rozpoczął się remont elewacji przedwojennego bloku oficerskiego na Sadybie. Prowadząca go ekipa ma w budynku przywrócić do dawnego stanu wszystkie balkony, ale z jednym wyjątkiem. Pozostawi balkon z powyginaną balustradą. To pamiątka po uderzeniu bomby w czasie powstania warszawskiego.
W powstańczej Warszawie nieocenionym źródłem zaopatrzenia w żywność stały się magazyny Browaru Haberbuscha i Schielego. Nazwano je spichlerzem walczącej stolicy. Ze składowanych w nich pszenicy i jęczmienia przyrządzano słynną zupę plujkę, która ratowała przed głodem żołnierzy i cywili.
W piątkowy wieczór, 5 sierpnia ulicami Woli po raz ósmy przeszedł Marsz Pamięci poświęcony 50 tys. mieszkańców tej dzielnicy zamordowanym przez Niemców w początkach sierpnia 1944 r. Była to największa masakra ludności cywilnej dokonana przez hitlerowców w czasie powstania warszawskiego.
Obecne władze chcą wykorzystać powstańców warszawskich - uprzedmiotawiając ich, używając jako instrumentu walki politycznej. Nie wolno tego robić, to jest mało chrześcijańskie. A oni w większości uważają się za chrześcijan, w kościele przecież klęczą - mówi była prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz.
Temat wojny w Ukrainie powracał w wielu przemówieniach wygłaszanych w 78. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Najdobitniej zabrzmiał w wystąpieniu weteranki tamtego zrywu Wandy Traczyk-Stawskiej, ps. "Pączek".
Byliśmy z kamerą na Marszu Powstania Warszawskiego. Zobacz, co powiedział Robert Bąkiewicz i jak wyglądała Godzina W w centrum Warszawy
Przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego na Targu Rakowym w Gdańsku odbyła się uroczystość z okazji 78. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego. W mieście zawyły syreny alarmowe.
Wieńce na Powązkach w hołdzie powstańcom złożyli m.in. prezydent Andrzej Duda, marszałkowie Sejmu Elżbieta Witek i Senatu Tomasz Grodzki, premier Mateusz Morawiecki z wicepremierami Piotrem Glińskim i Mariuszem Błaszczakiem. W imieniu warszawiaków wieniec złożył prezydent stolicy Rafał Trzaskowski, przewodnicząca Rady Warszawy Ewa Malinowska-Grupińska i kilkoro kombatantów. Na uroczystość na Cmentarzu Wojskowym przyszła garstka ostatnich uczestników zrywu sprzed 78 lat. Niektórzy więzieni są na wózkach inwalidzkich, inni prowadzeni pod rękę przez młodsze osoby. Powstańców żegnały gromkie brawa i skandowane hasło: "Cześć i chwała bohaterom". Zobacz zapis wydarzenia.
Na warszawskim pl. Zamkowym po kilkuminutowej ciszy zgromadzeni odśpiewali hymn Polski w pełnej, czterozwrotkowej formie. Następnie także nieoficjalny hymn powstania warszawskiego "Warszawskie dzieci". Zobacz zapis relacji na żywo.
- To nieprawda, że zapomnieliśmy. To trwa nie tylko w nas, starych żołnierzach. To tkwi w nas na zawsze a młodzi to przejęli, oni to czują. Warszawa jest nieśmiertelna - mówiła Teresa Stanek, prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej podczas uroczystości przy pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej w Warszawie. Przemawiali także marszałek Sejmu Elżbieta Witek i prezydent Warszawy, Rafał Trzaskowski. Zobacz zapis wydarzenia.
Warszawa oddaje 1 sierpnia hołd powstańcom, którzy 78 lat temu ruszyli do walki z niemieckim okupantem. - Przeżywamy wciąż na nowo dramat zrównanego potem z ziemią miasta, które jednak miało siłę, żeby się odrodzić - mówiła Aldona Machnowska-Góra, wiceprezydentka Warszawy podczas uroczystości na Ochocie. O godz. 17 w mieście zawyją syreny.
- Najpierw byłam szczęśliwa, że mogę zabijać. Że padają. Ale oni byli daleko, nie widziałam ich oczu. Mieliśmy pistolety maszynowe i nie byłam pewna, czy to ja trafiłam czy moi koledzy. Ale w końcu stanęłam z niemieckim chłopakiem oko w oko, miał może 19 lat. Widziałam jego przerażone oczy. Miał KB, musiał podnieść i wycelować, ja mogłam strzelać z biodra. Patrzyłam w jego oczy i nie mogłam tego zrobić. Nie rozumiałam, dlaczego. Uważałam, że coś ze mną nie tak, że zwariowałam - opowiada Wanda Traczyk-Stawska ps. "Pączek", żołnierka powstania warszawskiego. Członkini Szarych Szeregów i Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego, wieloletnia nauczycielka i strażniczka pamięci w 78. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego mówi o nienawiści, zagubieniu młodego człowieka, dzielnych warszawiankach i cierpieniu. Całej rozmowy można posłuchać w podcaście "Warszawa nadaje".
- Mama chciała mnie wysłać do psychiatrów. Ale dziadek wierzył we mnie - wspomina satyryk Szymon Majewski, wnuk powstańca warszawskiego Ignacego Łyskanowskiego, ps. "Skiba".
Weterani powstania warszawskiego spotkają się z prezydentami RP i Warszawy, na pl. Krasińskich odbędzie się apel poległych, na ulice wyruszy też powstańczy bieg. Oto szczegóły rocznicowych wydarzeń 30 i 31 lipca w stolicy.
Ewa Witwicka, powstańcze dziecko, co roku zostawia 1 sierpnia pod pomnikiem Powstańców Warszawskich światełko pamięci. Ostatnim razem natknęła się tu na narodowców. - Przeżyłam traumę, bo to jest symbol tragedii, a nie miejsce na imprezę - mówi.
W najbliższych dniach odbędą się dziesiątki wydarzeń poświęconych rocznicy wybuchu powstania warszawskiego. Mieszkańcy będą mogli wciąć udział w marszach, składaniu kwiatków, koncercie, spektaklu i innych uroczystościach.
- W apelu wzywamy mieszkańców Warszawy do chwili zastanowienia i do momentu zadumy - mówił prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski podczas konferencji prasowej w Domu Powstańców Warszawskich.
Premierą książki "Chcieliśmy być wolni. Powstanie Warszawskie 1944" Muzeum Powstania Warszawskiego rozpoczyna we wtorek, 19 lipca obchody 78. rocznicy tego zrywu. W programie są też m.in.: koncert Kwiatu Jabłoni, wspólne śpiewanie powstańczych piosenek na pl. Piłsudskiego, przejazd rowerowy szlakiem Batalionu AK "Golski".
Muzeum Powstania Warszawskiego zaprosiło zespół Kwiat Jabłoni do współpracy przy projekcie muzycznym związanym z 78. rocznicą tego zrywu. Jej efektem będzie płyta i koncert w Parku Wolności MPW. Zespół Kasi i Jacka Sienkiewiczów wystąpi na nim z gośćmi.
- Kiedy byłam młodsza, wydawało mi się, że za dużo jest tego upamiętniania babci. Denerwowało mnie, że żyjemy przeszłością. Dziś rozumiem, że tata miał potrzebę mówienia o niej. Tak jak ja mam potrzebę mówienia o nim.
Copyright © Wyborcza sp. z o.o.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
