Indianie

• Jak wyglądała asymilacja młodych Indian w latach 30.? "Ta szkoła to był raj"

  Czytelnia Wyborczej

  Adam Fortunate Eagle

  Pierwsza ważna rzecz, do której musimy się przyzwyczaić w Pipestone, to korzystanie z toalet ze spłuczką. My, mali chłopcy, nigdy nie spłukujemy toalet w nocy. Chyba się boimy opowieści o Weendigo, potworze, który ryczy i zjada ludzi.

  29.07.2023 | 05:55

  historia

  Indianie

  plemiona

  Rdzenni mieszkańcy

  

• Jest najstarszym więźniem politycznym Ameryki. Biden mógłby go uwolnić jednym podpisem

  Wolna Sobota

  Maciej Jarkowiec

  W najbogatszym kraju świata indiański mężczyzna żyje 48 lat, a kobieta 52

  12.05.2023 | 11:36

  Amnesty International

  FBI

  indianie

  Joe Biden

  

• Obie Ameryki zasiedlili także "Chińczycy" - nowe badanie o pochodzeniu Indian

  Indianie

  Tomasz Ulanowski

  "Chińczycy" w cudzysłowie, bo, oczywiście, kilkadziesiąt-kilkanaście tysięcy lat temu nie było jeszcze chińskiej cywilizacji (liczy ona blisko cztery tysiące lat). Ale rejon świata, który dzisiaj nazywamy Chinami, zasiedlali już ludzie ciekawi świata.

  11.05.2023 | 19:00

  antropologia

  archeologia

  Chiny

  genetyka

  

• "Indianin nie musi być z marginesu". Gwiazda ligi NHL walczy o podobnych do siebie

  sport

  Dariusz Wołowski

  Być może na lód już nie wróci - rozbite kolano, ból w stawie skokowym, biodrze i kręgosłupie to efekt 15 lat zawodowej kariery. Mistrz olimpijski z Soczi, najlepszy gracz NHL w 2015 roku Carey Price pozostanie na długo symbolem dla rdzennych mieszkańców Kanady i Ameryki.

  01.05.2023 | 06:00

  Carey Price

  hokej

  hokej na lodzie

  indianie

  

• Kiedy Indianie siedli na koń? Wcześniej, niż sądzili Europejczycy

  Nauka

  Piotr Cieśliński

  Koń jest symbolem amerykańskiego Zachodu, ale kiedy i jak konie tam dotarły, jest przedmiotem debaty. Teraz archeologowie potwierdzili ustne przekazy Indian, zgodnie z którymi konie towarzyszyły im na długo przed tym, zanim zjawili się europejscy osadnicy.

  11.04.2023 | 09:04

  ameryka północna

  archeologia

  indianie

  konie

  

• Prof. Dobroczyński: Żona nie może zrozumieć, że w naszym wspólnym domu potrafię zapytać: czy mogę otworzyć okno? Przestawić fotel? Czy mogę to zjeść?

  Wolna Sobota

  Agnieszka Jucewicz

  Ludzie wymyślili różne więzienia: Panoptikon, Alcatraz, Kołymę czy zwykły "szlaban" na nastolatka, ale nie zdają sobie sprawy, że najdoskonalsze więzienie to ich własny umysł

  05.01.2023 | 09:00

  buddyzm

  dom

  ekologia

  indianie

  

• Seryjny morderca zabijał tubylcze kobiety w Kanadzie. Rodziny ofiar: Takie ataki to nasza codzienność

  Kanada

  Bartosz Hlebowicz

  Zdaniem policji 35-letni Jeremy Skibicki zamordował w Winnipeg cztery członkinie rdzennych wspólnot. - Nikt nie może stanąć przed wami i zapewnić, że to się nie powtórzy - skomentował jeden z ministrów.

  06.12.2022 | 06:00

  Indianie

  Justin Trudeau

  przemoc wobec kobiet

  zabójstwo

  

• Dwaj bracia, którzy dokonali rzezi w kanadyjskim rezerwacie w Saskatchewan, nie żyją

  Kanada

  Bartosz Hlebowicz

  Myles i Damien Sanderson w minioną niedzielę zadźgali nożami dziewięciu mieszkańców niewielkiej społeczności James Smith Cree Nation w prowincji Saskatchewan. Sami też do niej należeli. W tle zbrodni - nadużywanie narkotyków, które w indiańskich rezerwatach w Kanadzie nosi już znamiona epidemii.

  08.09.2022 | 15:20

  Indianie

  morderstwo

  rezerwat

  zbrodnia

  

• "Ostatni Mohikanin" Amazonii. Słynny "Człowiek z Dziury" nie żyje

  Nauka

  Kasper Kalinowski

  W Brazylii zmarł ostatni przedstawiciel plemienia z terytorium Tanaru. Był znany jako "Człowiek z Dziury".

  29.08.2022 | 18:30

  Amazonia

  antropologia

  Indianie

  nauka

  

• W Niemczech burza o Winnetou. Niemcy wycofują filmy i książki. "Nie używajcie 'słowa na I'"

  Telewizja

  Andrzej Kulasek

  Widzowie pierwszego programu niemieckiej telewizji nie obejrzą już kultowych westernów o Winnetou i Old Shatterhandzie. ARD kasuje produkcje na podstawie prozy Karola Maya.

  26.08.2022 | 14:12

  Indianie

  Karol May

  western

  

• Papież Franciszek rozpoczyna "pielgrzymkę pokutną" do Kanady

  Kanada

  Bartosz Hlebowicz

  W poniedziałek papież rozpoczyna sześciodniową pielgrzymkę do Kanady. Planuje głównie spotkania z przedstawicielami autochtonicznych społeczności.

  25.07.2022 | 06:00

  indianie

  inuici

  kościół katolicki

  papież Franciszek

  

• Ekwador paraliżują antyrządowe protesty. Indianie walczą o lepszy byt

  Ekwador

  Maciej Stasiński

  Od blisko dwóch tygodni w Ekwadorze trwają demonstracje, marsze i blokady dróg. Rząd utrzymuje stan wyjątkowy. ONZ i UE wzywają do rozmów z Indianami - na razie bez skutku.

  24.06.2022 | 17:35

  Indianie

  ocieplenie klimatu

  

• Starożytni Majowie mieli fioła na punkcie wyglądu zębów. Kunszt ich dentystów zdumiewa

  Nauka

  Mikołaj Marcysiak

  Licówki i plomby z kamieni szlachetnych mocowano specjalnym klejem. Dentyści w państwie Majów mieli zaskakująco wysokie umiejętności.

  31.05.2022 | 17:00

  archeologia

  Indianie

  Majowie

  zęby

  

• Celowa asymilacja, niszczenie rodzin i społeczności. Rząd USA bada przeszłość szkół z internatem dla Indian

  Świat

  Bartosz Hlebowicz

  Na zlecenie Departamentu Zasobów Wewnętrznych USA powstał raport dotyczący szkół z internatem prowadzonych w Stanach Zjednoczonych dla Indian. "Federalny system szkół systematycznie stosował metody militaryzacji i techniki zmiany tożsamości, próbując zasymilować dzieci w drodze edukacji" - piszą jego autorzy.

  13.05.2022 | 10:54

  Indianie

  Stany Zjednoczone

  USA

  

• Jarkowiec z Utah: Mówimy, że to stan mormonów, ale oni tu żyli długo przed nimi

  Wolna Sobota

  Maciej Jarkowiec

  Dzieci wybito, kobiety zbiorowo gwałcono, rannym obcinano głowy siekierami. Jak mormoni pozbyli się Indian

  22.04.2022 | 15:00

  Ameryka

  Indianie

  Mormoni

  USA

  

• Wędkarstwo totalne; "Wyprzedaż Wrocławia"; Szanghaj pod kluczem... Dzień na zdjęciach: 12 kwietnia 2022 r.

  Zdjęcia

  Fotoedytorzy 'Gazety Wyborczej'

  Każdego dnia fotoedytorzy "Gazety Wyborczej" przeglądają tysiące zdjęć w serwisach informacyjnych. Najlepsze i najciekawsze fotografie ilustrują później wydarzenia dnia opisywane przez dziennikarzy "Wyborczej". Nie wszystkie zdjęcia trafiają do serwisu Wyborcza.pl czy do papierowego wydania "Gazety Wyborczej". Raz decyduje o tym ranga wydarzenia, innym razem brak miejsca... Są też fotografie, które zyskują znaczenie po pewnym czasie. Choćby zdjęcie Berniego Sandersa w wełnianych rękawiczkach podczas inauguracji prezydentury Joego Bidena, które stało się hitem w internecie kilka godzin po wydarzeniu... W przeglądzie zdjęć dnia chcemy się z państwem podzielić fotografiami nie tylko newsowymi, ale również tymi, o których nagle zrobiło się głośno.

  12.04.2022 | 08:58

  Bałtyk

  indianie

  Pakistan

  Shahbaz Sharif

  

• Krew przelana przez Rosjan; Brytyjski prąd; Ranny niedźwiadek... Dzień na zdjęciach: 7 kwietnia 2022 r.

  Zdjęcia

  Fotoedytorzy 'Gazety Wyborczej'

  Każdego dnia fotoedytorzy "Gazety Wyborczej" przeglądają tysiące zdjęć w serwisach informacyjnych. Najlepsze i najciekawsze fotografie ilustrują później wydarzenia dnia opisywane przez dziennikarzy "Wyborczej". Nie wszystkie zdjęcia trafiają do serwisu Wyborcza.pl czy do papierowego wydania "Gazety Wyborczej". Raz decyduje o tym ranga wydarzenia, innym razem brak miejsca... Są też fotografie, które zyskują znaczenie po pewnym czasie. Choćby zdjęcie Berniego Sandersa w wełnianych rękawiczkach podczas inauguracji prezydentury Joego Bidena, które stało się hitem w internecie kilka godzin po wydarzeniu... W przeglądzie zdjęć dnia chcemy się z państwem podzielić fotografiami nie tylko newsowymi, ale również tymi, o których nagle zrobiło się głośno.

  07.04.2022 | 12:03

  Boris Johnson

  energetyka

  granica polsko-białoruska

  Indianie

  

• Piwo z niewielką domieszką narkotyku pomogło stworzyć starożytne imperium Wari w Andach

  Nauka

  Mikołaj Marcysiak

  Jak to możliwe, że mało liczebny lud Wari osiągnął oszałamiający sukces kolonizacyjny? I to, jak się okazuje, bez użycia sił militarnych. Archeolodzy znaleźli odpowiedź.

  19.02.2022 | 12:00

  archeologia

  grzyby halucynogenne

  indianie

  narkotyki

  

• Kanada. Odkryto kolejne groby dzieci ze szkół dla Indian

  Kanada

  Bartosz Hlebowicz

  Członkowie grupy Keeseekoose w prowincji Saskatchewan poinformowali o odkryciu 54 grobów w pobliżu byłych dwóch szkół z internatem dla Indian.

  16.02.2022 | 19:38

  indianie

  kościół katolicki

  prawa człowieka

  

• Ekwadorscy Indianie chcą decydować o swoich ziemiach. Czy koncerny wydobywcze im na to pozwolą?

  Ekwador

  dr hab. Magdalena Krysińska-Kałużna

  Nie można wykorzystywać dóbr Amazonii, ignorując prawa ludów tubylczych. Precedensowe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w Ekwadorze przetacza się głośnym echem przez całą Amerykę Łacińską. I wlewa nadzieję w serca aktywistów walczących z nadmierną eksploatacją tych ziem.

  16.02.2022 | 06:55

  Amazonia

  Ameryka Łacińska

  Indianie

  ropa naftowa

  

• Kasyna uratowały Indian przed białym człowiekiem. Ale teraz mogą ich zniszczyć

  USA

  Bartosz Hlebowicz

  Od paru dekad w kraju Indian, przy brzęku jednorękich bandytów oraz szeleście kart do pokera, toczy się gra o naprawdę wysokie stawki: gospodarczą niezależność i polityczną suwerenność plemion. Często jest to rozgrywka brutalna i brudna.

  05.02.2022 | 07:01

  hazard

  indianie

  kasyno

  

• Indianin żyje życie i śni sny, których nie śni biały człowiek. Nigdy się nie zrozumiemy

  Wolna Sobota

  Maciej Jarkowiec

  Fizycy i buddyści zgodziliby się z tym, jak świat postrzegają Irokezi.

  14.01.2022 | 12:27

  Indianie

  Irokezi

  Kanada

  Lasy Państwowe

  

• Katastrofa klimatyczna pomogła Indianom Pueblo dokonać cywilizacyjnego skoku

  Nauka

  Mikołaj Marcysiak

  Gigantyczne erupcje wulkanów w Ameryce Północnej w VI wieku na lata zmieniły klimat w wielu miejscach świata i spowodowały wielki kryzys. Kulturze Indian Pueblo kataklizm jednak się przysłużył - uważają archeolodzy.

  19.12.2021 | 07:27

  archeologia

  Indianie

  klimat

  zmiany klimatu

  

• W USA rozgorzała nowa bitwa o Alamo. Poszło o zmarłych

  Świat

  Bartosz Hlebowicz

  185 lat po słynnej bitwie Alamo znów staje się miejscem zażartej walki. Rozgrywa się ona głównie w sądach, ale co bardziej zapalczywym "strażnikom tradycji" zdarza się też potrząsać prawdziwymi karabinami.

  30.11.2021 | 14:00

  indianie

  Teksas

  USA

  

• Żółta wystawa w Tel Awiwie, żółty mural w Gdańsku i żółte liście w Erfurcie. Dzień na zdjęciach: 9 listopada 2021 r.

  Zdjęcia

  Fotoedytorzy Gazety Wyborczej

  Każdego dnia fotoedytorzy "Gazety Wyborczej" przeglądają tysiące zdjęć w serwisach informacyjnych. Najlepsze i najciekawsze fotografie ilustrują później wydarzenia dnia opisywane przez dziennikarzy "Wyborczej". Nie wszystkie zdjęcia trafiają do serwisu Wyborcza.pl czy do papierowego wydania "Gazety Wyborczej". Raz decyduje o tym ranga wydarzenia, innym razem brak miejsca... Są też fotografie, które zyskują znaczenie po pewnym czasie. Choćby zdjęcie Berniego Sandersa w wełnianych rękawiczkach podczas inauguracji prezydentury Joego Bidena, które stało się hitem w internecie kilka godzin po wydarzeniu... W przeglądzie zdjęć dnia chcemy się z państwem podzielić fotografiami nie tylko newsowymi, ale również tymi, o których nagle zrobiło się głośno.

  09.11.2021 | 06:38

  cmentarze

  granica polsko-białoruska

  Indianie

  Kazimierz Górski

  

• Stan wyjątkowy na południu Chile. Rdzenni Mapucze walczą o swoje prawa

  Świat

  Maciej Stasiński

  Prezydent Sebastian Pinera wprowadza stan wyjątkowy w regionie Araukania i wysyła tam wojsko. Państwo ma za nic zadawnione krzywdy tubylczych Mapuczów, których podbito 150 lat temu i wyrugowano z ojczystych ziem. Ten konflikt to krwawiąca rana współczesnego Chile.

  23.10.2021 | 14:13

  Ameryka Łacińska

  Chile

  Indianie

  Michelle Bachelet

  

• Brazylia: tubylcze plemiona walczą o ziemię. Bolsonaro chce ograniczyć ich prawa

  Świat

  Maciej Stasiński

  Indianie z plemion tubylczych domagają się ochrony swoich rezerwatów oraz zatrzymania niszczenia puszczy amazońskiej. W niedzielę zaapelowali do światowych przywódców o zastopowanie dewastacji Amazonii.

  06.09.2021 | 15:43

  Amazonia

  Brazylia

  Indianie

  Klimat i Środowisko

  

• Polski ksiądz w Kanadzie nie wierzy w "masowe groby" uczniów szkół dla Indian i mówi o "kłamstwie z Jedwabnego"

  Świat

  Bartosz Hlebowicz

  "Kłamstwami" i "manipulacją" określił doniesienia o masowych grobach zawierających szczątki uczniów tzw. szkół rezydencjalnych dla Indian ks. Marcin Mironiuk z polskiej parafii Naszej Panny Królowej w Edmonton. Za karę wysłano go na bezterminowy przymusowy urlop, ma też przeprosić.

  15.08.2021 | 10:09

  Indianie

  Kanada

  ksiądz

  Polska

  

• USA. Jeden z największych klubów futbolowych rezygnuje z symboliki indiańskiej

  Świat

  Bartosz Hlebowicz

  Washington Football Team zabronił swoim fanom przychodzić na stadion w pióropuszach i z pomalowanymi na czerwono twarzami. Ogłoszono też, że nowa maskotka klubu nie będzie miała żadnych odniesień do kultury tubylczych Amerykanów.

  06.08.2021 | 06:02

  indianie

  indianie ameryki północnej

  rasizm

  stereotypy

  

• Twórcy kanadyjskich szkół z internatem chcieli dobrze. Nowoczesność wymaga ofiar

  Wolna Sobota

  Katarzyna Wężyk

  Cel szkół z internatem był szlachetny i racjonalny - stworzenie ogrodu produktywnego, pełnego miłego dla oka ładu i harmonii. "Dzicy", z ich wspólną często własnością i nieuporządkowaną hierarchią, wprowadzali do ogrodu niepożądany element chaosu.

  10.07.2021 | 05:58

  Indianie

  Kanada

  Kościół

  kościół katolicki

  

• Indianin brzmi dumnie. "Kim są ci, którzy nam będą mówić, jak się nazywamy?"

  Wolna Sobota

  dr hab. Magdalena Krysińska-Kałużna

  W Polsce określenie "Indianin" kojarzyło się z walką z najeźdźcami, walecznością, życiem w zgodzie z naturą. Moi indiańscy znajomi cieszyli się, że gdzieś określenie "Indianin" nie ma żadnych rasistowskich konotacji.

  10.07.2021 | 05:57

  Ameryka Południowa

  Indianie

  Meksyk

  

• Słowo "Indianin" to nie to samo co "Murzyn"

  Kanada

  Bartosz Hlebowicz

  Wielu ważnych amerykańskich autorów, tubylczych i nie, piszących dzisiaj, bez problemu używa słowa "Indian", obok oczywiście nazw plemiennych. Zapewniam: nie są rasistami.

  06.07.2021 | 17:56

  indianie

  

• Kanada: odkryto kolejne groby w pobliżu dawnej szkoły dla Indian. Pod Edmonton spłonął następny kościół

  Świat

  Bartosz Hlebowicz

  O odkryciu szczątków 182 osób w pobliżu St. Eugene's Mission School w pobliżu miasteczka Cranbrook poinformowali w środę przedstawiciele tubylczej grupy Lower Kootenay z Kolumbii Brytyjskiej. To trzecie tego typu znalezisko, które ogłoszono w ostatnich tygodniach.

  01.07.2021 | 11:23

  Indianie

  Kanada

  Kościół

  

• Seria ataków na kanadyjskie kościoły po odkryciu kolejnych grobów przy katolickich szkołach dla Indian

  Świat

  Bartosz Hlebowicz, Florencja

  W ciągu tygodnia w Kolumbii Brytyjskiej podpalono pięć kościołów katolickich, cztery spłonęły doszczętnie. Ataki to reakcja na odkrycia anonimowych grobów w pobliżu byłych szkół dla Indian prowadzonych przez Kościół katolicki w latach 1863-1998.

  28.06.2021 | 14:15

  Indianie

  Kanada

  kościół katolicki

  

• 300 ciał uczniów odnaleziono na terenie byłej szkoły w Kanadzie

  Świat

  Jakub Łukaszewski

  Szczątki 300 indiańskich dzieci odnaleziono na terenie byłej szkoły z internatem w Marieval. To największe masowe miejsce pochówku rdzennej ludności odnalezione dotąd w Kanadzie.

  24.06.2021 | 09:54

  Indianie

  Kanada

  

• Rdzenne Amerykanki giną kilka razy częściej niż inne kobiety. Biden obiecuje pomoc tubylczym społecznościom

  Świat

  Bartosz Hlebowicz, Florencja

  Co druga Indianka w USA doświadczyła ataku na tle seksualnym, co trzecia została zgwałcona. Raporty mówią o tysiącach zaginionych tubylczych kobiet. Ofiarami przemocy padają także mężczyźni. Pomóc mają zapowiadane przez Joego Bidena reformy przepisów.

  10.05.2021 | 05:03

  indianie

  Joe Biden

  Stany Zjednoczone

  USA

  

• Czy "Indianin" podzieli los "Murzyna"?

  język polski

  Mariusz Kania

  Czy słowo "Indianin" rzeczywiście obraża rdzennych mieszkańców Ameryki? Spór trwa. Wiele osób uważa, że "Indianin" powinien zniknąć z polskiego słownika tak jak słowo "Murzyn".

  23.04.2021 | 07:00

  indianie

  kultura

  nauka

  poprawność polityczna

  

• Szpital Trumpa: własna sala intensywnej terapii, osobisty lekarz. Dla 50 tysięcy Indian Oglala: 4 łóżka i 24 testy

  Magazyn Wyborczej

  Maciej Jarkowiec

  Gdy wirus uderzył, Indianie próbowali się bronić.

  09.10.2020 | 07:30

  Donald Trump

  epidemia koronawirusa

  indianie

  pandemia koronawirusa

  

• Sąd Najwyższy USA orzekł, że niemal połowa Oklahomy należy do Indian

  Świat

  Maciej Czarnecki

  Czwartkowy werdykt to jedno z najważniejszych zwycięstw rdzennych Amerykanów przed sądem w USA. Ma daleko idące konsekwencje dla ścigania sprawców przestępstw na tych terenach.

  10.07.2020 | 16:14

  indianie

  Stany Zjednoczone

  USA

  

• Koronawirus: W odciętej od świata Amazonii Indianie walczą o życie. To efekt polityki Bolsonaro

  Brazylia

  Daniele Mastrogiacomo, La Repubblica

  W zaatakowanej przez koronawirusa, odciętej od świata Amazonii o życie Indian walczą przede wszystkim wolontariusze.

  20.06.2020 | 18:34

  Amazonia

  indianie

  koronawirus