genetyka

• Na co zmarł Beethoven? Nowe badania rozwiewają wątpliwości. Pozostaje jedna tajemnica

  beethoven

  Paulina Mozolewska

  Ludwig van Beethoven zaczął tracić słuch już w wieku dwudziestu kilku lat. Miał także wiele problemów żołądkowo-jelitowych. Naukowcy zbadali DNA wielkiego kompozytora.

  22.03.2023 | 17:15

  

• Długo uważano, że autyzm jest skutkiem wychowania lub raczej jego braku

  Temple Grandin

  Autyzm nie podlega Mendlowskim schematom dziedziczności, co oznacza, że nie istnieje "gen autyzmu". W rzeczywistości wiele genów wzajemnie oddziałuje na siebie i przyczynia się do ekspresji autyzmu.

  14.03.2023 | 21:00

  

• Seksmisja w wersji męskiej? Dwaj mysi ojcowie doczekali się wspólnego potomstwa

  embriologia

  Margit Kossobudzka

  Azjaci postanowili pokazać światu, kto rządzi w świecie inżynierii reprodukcyjnej. Japończycy ogłosili, że stworzyli komórki jajowe z przeprogramowanych komórek skóry samców myszy.

  10.03.2023 | 16:24

  

• Naukowcy odkryli najstarsze ślady ujeżdżenia koni

  zwierzęta

  Tomasz Ulanowski

  Zachowały się one w zdeformowanych szczątkach ludzi żyjących 5-4,5 tys. lat temu.

  05.03.2023 | 13:28

  

• Jak się mają psy z okolic Czarnobyla? Naukowcy przebadali ich DNA

  katastrofa w czarnobylu

  Margit Kossobudzka

  Do tej pory nie prowadzono żadnych populacyjnych badań genetycznych dużych ssaków z Czarnobyla.

  05.03.2023 | 06:00

  

• 3 mln Polaków choruje, tylko co 10. poznał diagnozę. To dla nich zabłysną dziś elewacje w miastach

  choroby rzadkie

  Sylwia Sałwacka

  Kolorowa iluminacja na elewacji Teatru Wielkiego przypomni we wtorek, że w Polsce z chorobami rzadkimi żyje co najmniej 3 mln osób, a na całym świecie ponad 300 mln.

  28.02.2023 | 07:00

  

• Złamane serce to nie tylko romantyczna metafora. Z tego powodu zmarła aktorka Debbie Reynolds

  choroby serca

  Sylwia Sałwacka

  Zespół złamanego serca to o najczęściej krótki chorobowy epizod. Historia amerykańskiej aktorki Debbie Reynolds jest ekstremalnym przypadkiem.

  13.02.2023 | 19:00

  

• Nauka w cieniu trzęsienia. 7 rzeczy, o których nie wiedzieliśmy tydzień temu

  nauka

  Margit Kossobudzka

  Ubiegły tydzień upłynął pod dyktando tragicznego trzęsienia ziemi w Turcji. Ale naukowcy dali nam też odpowiedzi na pytania, co w starożytnych łaźniach gubili Rzymianie, ile nasze psy mają z wilka czy jakie zapachy drażniły neandertalczyków.

  13.02.2023 | 13:18

  

• Firma biotechnologiczna chce odtworzyć ptaka dodo. Ponad 300 lat po tym, jak wymarł

  zwierzęta

  Robert Jurszo

  Colossal Biosciences chce przywrócić światu przyrody wymarłego ptaka dodo. Choć bardziej adekwatnie byłoby powiedzieć, że chodzi o stworzenie hybrydy dodo z gołębiem.

  01.02.2023 | 12:13

  

• Masz gen abstynenta? To oznacza też większe ryzyko rozwoju miażdżycy

  genetyka

  Margit Kossobudzka

  Kiedy ludzie z genem abstynenta piją alkohol, wstawiają się już po kilku drinkach. Ich twarze stają się czerwone, serca wpadają w palpitację, męczą ich mdłości. Ale czy to wszystko?

  27.01.2023 | 07:00

  

• Dlaczego wieloryby to takie olbrzymy? Naukowcy namierzyli cztery geny

  zwierzęta

  Tomasz Ulanowski

  Genów wplątanych w wielkość wielorybów na pewno jest więcej, ale od czegoś trzeba zacząć.

  25.01.2023 | 06:00

  

• Wszyscy mówią, że wybrzydzasz? Badania wskazują, że to może być wina twojego DNA

  genetyka

  Nicola Pirastu (The University of Edinburgh)

  Problem otyłości narasta od ostatnich 40 lat. I dzieje się tak pomimo popularności różnego rodzaju diet od low carb, paleo czy diety polegającej na spożywaniu lodów.

  14.01.2023 | 15:04

  

• Prof. Michał Witt: Jak badaliśmy prawdziwą przyczynę śmierci Fryderyka Chopina i Tadeusza Kościuszki

  polscy naukowcy donoszą

  prof. Michał Witt

  Pobraliśmy próbki materiału ze skrawków wosku oraz opiłków drewnianej płytki, które miały bezpośredni kontakt z tkanką serca Kościuszki. Zbadaliśmy też materiał biologiczny z płóciennej chusty, którą wytarto jego serce.

  08.12.2022 | 11:57

  

• Naukowcy znaleźli niemal 4 tys. genów odpowiedzialnych za uzależnienie od alkoholu i nikotyny

  genetyka

  Tomasz Ulanowski

  To dopiero początek badań genetycznych fundamentów, na których każdy z nas buduje swoje życie.

  08.12.2022 | 09:24

  

• Dwa miliony lat temu północną Grenlandię porastała tajga. Przechadzały się w niej mastodonty

  przyroda

  Tomasz Ulanowski

  W najnowszym "Nature" naukowcy rekonstruują ekosystem, który dwa miliony lat temu istniał w północnej Grenlandii. Co równie niesamowite, opierają się przy tym na analizie środowiskowego DNA.

  07.12.2022 | 17:00

  

• Samce kilku gatunków ssaków obywają się bez męskiego chromosomu Y. Jak to możliwe?

  zwierzęta

  Tomasz Ulanowski

  Naukowcy już wiedzą. Wskazują na konkretny rejon w DNA kolcoszczurka amamijskiego, jednego z tych wyjątkowych gatunków.

  29.11.2022 | 07:00

  

• Brak słońca zabił synka austriackiego hrabiego. Naukowcy zbadali mumię chłopca sprzed 400 lat

  Klikbajt i fakt

  Mikołaj Marcysiak

  Mały austriacki arystokrata był chorobliwie otyły, ale jednocześnie niedożywiony. I prawdopodobnie przez całe swoje krótkie życie nigdy nie widział słońca.

  23.11.2022 | 11:00

  

• Serce Kościuszki. Z najnowszych badań wynika, że wielkiego Polaka zabiła pospolita bakteria

  tadeusz kościuszko

  Sylwia Sałwacka

  Wszystko wskazuje na to, że wytrawnego żołnierza, który spędził wiele lat na froncie, zabiła dość niewinna bakteria, jaką jest Cutibacterium acnes. Ta sama, która ma związek z trądzikiem - piszą polscy naukowcy w "Microbial Cell Factories".

  12.11.2022 | 08:08

  

• Prof. Elżbieta Sarnowska, biolog molekularny: Badam najstarsze próbki nowotworów

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Elżbieta Sarnowska

  Znaleźliśmy próbki nowotworów pobrane od chorych przed II wojną światową. To naukowa sensacja. Możemy sprawdzić, czy kiedyś raki były takie same jak dzisiaj? A może sterowały nimi inne mutacje genetyczne?

  10.11.2022 | 15:21

  

• Dlaczego niektóre szare wilki są czarne? Przez pewną śmiertelną chorobę

  zwierzęta

  Tomasz Ulanowski

  Okazuje się, że wilki o czarnej sierści są na nią odporne.

  21.10.2022 | 10:26

  

• 42 geny dysleksji. Naukowcy odnajdują w DNA korzenie tego zaburzenia

  dysleksja

  Margit Kossobudzka

  Wcześniejsze badania sugerują, że dziedziczność dysleksji sięga aż 70 proc. Jednak dotąd znaleziono niewiele przekonujących markerów genetycznych tego zaburzenia.

  20.10.2022 | 17:00

  

• Naukowcy biorą się za kocie DNA. Są pierwsze wyniki dużych badań

  zwierzęta

  Margit Kossobudzka

  Wyniki tych badań mogą wydawać się zbyt specjalistyczne, ale dają wgląd w dziedzictwo genetyczne różnych ras kotów oraz podkreślają znaczenie tego typu przekrojowych prac dla poprawy diagnostyki weterynaryjnej czy zaleceń zdrowotnych dla kotów.

  16.10.2022 | 14:43

  

• Co łączy pandemię hiszpanki ze współczesnym wirusem grypy? Całkiem dużo - twierdzą uczeni

  grypa

  Margit Kossobudzka

  Tak jak ludzki genom może nam przekazać kluczowe informacje o tym, gdzie, kiedy i jak ewoluował nasz gatunek, zmiany genomowe wirusa mogą nam powiedzieć o postępach pandemii. Teraz mówią nam o słynnej hiszpance.

  07.10.2022 | 10:00

  

• Neandertalczycy i ludzie współcześni nie są różnymi gatunkami

  antropologia

  Tomasz Ulanowski

  Inaczej nie mogliby się skrzyżować i spłodzić płodnego potomstwa - podkreśla w rozmowie z "Wyborczą" archeolog dr Mikołaj Urbanowski. I ostrzega przed paleolitycznym rasizmem.

  03.10.2022 | 14:35

  

• Geny długowieczności - naukowcy dorzucają kolejne informacje

  długowieczność

  Margit Kossobudzka

  Szwajcarscy naukowcy z École Polytechnique Fédérale w Lozannie zidentyfikowali kilka wariantów genetycznych, które mają związek z długowiecznością, dając nowy wgląd w to, jak to, co zawiera nasze DNA, może wpływać na długość życia.

  30.09.2022 | 14:28

  

• Nowe i zaskakujące badania na temat tego, jak Anglosasi (na chwilę) podbili Anglię

  archeologia

  Tomasz Ulanowski

  Wyniki badań publikowane w najnowszym wydaniu tygodnika "Nature" są kolejnym wkładem genetyki w puzzle wiedzy historycznej i prehistorycznej.

  21.09.2022 | 17:52

  

• Archeogenetyk prof. David Reich: Jesteśmy genetycznymi kundlami, mieszańcami poddawanymi ciągłej zmianie

  nauka

  Tomasz Ulanowski

  Żyjemy w czasach niezwykle intensywnego mieszania się różnych populacji. Oczekiwanie, że Europę zawsze będą zamieszkiwali tacy ludzie jak dziś, to mrzonka.

  20.09.2022 | 09:09

  

• Czy człowiek ma geny wrażliwości na zimno?

  mózg

  Tomasz Ulanowski

  Dlaczego robi nam się zimno i jak to się zmieni wraz globalnym ociepleniem - tłumaczy "Wyborczej" prof. Aida Andrés, genetyczka ewolucyjna z University College w Londynie, zajmująca się adaptacją organizmów do środowiska.

  19.09.2022 | 12:12

  

• Ośle początki - naukowcy ustalili, kiedy udomowiono Kłapouchego

  zwierzęta

  Margit Kossobudzka

  Osioł jako gatunek nie zdobył do tej pory uwagi genetyków. Tymczasem zrozumienie oślej genetyki jest nie tylko kluczem do oceny ich wkładu w historię ludzkości, ale także do poprawy zarządzania tym gatunkiem w przyszłości.

  12.09.2022 | 18:35

  

• Każdy z nas ma gdzieś na świecie swojego sobowtóra - twierdzą hiszpańscy naukowcy

  genetyka

  Margit Kossobudzka

  Taki sam kształt nosa, oczu, ust, a nawet struktura kości. To zdumiewające, że sprawił to przypadek, a nie dziedziczenie.

  03.09.2022 | 16:53

  

• Lulu i Nana - pierwsze dzieci z edycją genów

  genetyka

  Margit Kossobudzka

  Trzy lata temu chiński badacz Jiankui He poinformował niczego niespodziewających się uczestników międzynarodowego zjazdu na temat inżynierii genetycznej, że stworzył pierwsze dzieci zmodyfikowane genetycznie. Co dziś dzieje się z dziewczynkami?

  31.08.2022 | 09:00

  

• W końcu wiemy, gdzie i kiedy wirus SARS-CoV-2 przeskoczył na ludzi

  Nauka

  Piotr Cieśliński

  Międzynarodowy zespół naukowców przeprowadził drobiazgowe śledztwo geograficzne oraz genetyczne w celu ustalenia początku i epicentrum pandemii COVID-19. Jego wyniki publikuje magazyn "Science" w dwóch artykułach.

  27.07.2022 | 17:19

  

• Mężczyźni żyją krócej niż kobiety - nowe badania wskazują ważną przyczynę

  nauka

  Paulina Mozolewska

  W USA kobiety żyją średnio o pięć lat dłużej niż mężczyźni. W Polsce różnica jest jeszcze większa.

  22.07.2022 | 06:00

  

• Była edycja genów, będzie edycja baz. Genetycy coraz sprawniej majstrują w naszym DNA

  genetyka

  Margit Kossobudzka

  Nie robią tego po to, żeby się bawić, ale by leczyć ludzi, którym medycyna nie oferuje dziś trwałego wyleczenia. Rozpoczyna się kluczowy rok dla precyzyjnej techniki edycji genomu.

  21.07.2022 | 14:00

  

• Dlaczego omikron jest tak zakaźny? Naukowcy już wiedzą

  koronawirus

  Margit Kossobudzka

  Wariant omikron koronawirusa namnaża się i wnika do komórek na podobnym poziomie co wariant delta. To, co je różni, to skuteczność w unikaniu przeciwciał. Oto, jak omikron to robi.

  20.07.2022 | 15:49

  

• Po raz pierwszy sklonowano myszy z liofilizowanych komórek ich skóry

  klonowanie

  Margit Kossobudzka

  Nowa metoda może kiedyś doprowadzić do przechowywania komórek skóry zwierząt jako polisy ubezpieczeniowej dla gatunków zagrożonych wyginięciem dziś lub w przyszłości. Ale trzeba ją dopracować.

  09.07.2022 | 15:55

  

• Dobór naturalny ciągle selekcjonuje ludzi. Obecnie lubi tych gorzej wykształconych i z ADHD

  antropologia

  Tomasz Ulanowski

  Ludzie dobrze wykształceni mają mniej dzieci i rzadziej przekazują swoje wysokie zdolności poznawcze kolejnym pokoleniom - przekonują na łamach pisma "Behavior Genetics" naukowcy z Wielkiej Brytanii i Holandii. Czy ludzkość głupieje?

  06.07.2022 | 13:21

  

• Wiadomo, skąd przyszła czarna śmierć. Największa pandemia dżumy w historii ludzkości

  Dżuma

  Margit Kossobudzka

  Multidyscyplinarny zespół naukowców zbadał stare genomy dżumy i zakończył trwającą ponad sześć i pół wieku dyskusję o pochodzeniu czarnej śmierci.

  15.06.2022 | 17:05

  

• Chcemy dożyć setki. Tylko jak to zrobić?

  zdrowie

  Katarzyna Staszak, Margit Kossobudzka

  Próbujemy wykorzystać odkrycia naukowców, żeby długo żyć. Co się sprawdza? - dziennikarki "Wyborczej" podpowiadają sposoby na lepsze zdrowie.

  15.06.2022 | 06:02

  

• Naukowcy tworzą mapę wiążącą każdy ludzki gen z jego funkcją. Robią to przy pomocy molekularnych nożyczek

  nauka

  Paulina Mozolewska

  To, jak wyglądamy i jak funkcjonuje nasze ciało, jest wypadkową wpływu genów oraz środowiska. Niektóre cechy, takie jak wzrost, są determinowane genetycznie w około 80 proc.

  10.06.2022 | 08:57