nauka

• Granty na naukę będą coraz większe. Do Polski trafiają okruchy

  Kraj

  Alicja Gardulska

  Wydatki na naukę i szkolnictwo wyższe w Polsce od lat oscylują na poziomie procenta PKB. Od lat panuje zgoda, że to co najmniej o połowę za mało. Ale na deklaracjach się kończy. Zawsze są inne priorytety.

  03.12.2024 | 15:52

  badania naukowe

  Dariusz Wieczorek

  Ministerstwo Nauki

  nauka

  

• Dlaczego ludzie mają tak duże mózgi? Naukowcy wskazują na nasz mikrobiom

  mózg

  Tomasz Ulanowski

  Mózg czyni człowieka, ale nie mógłby się rozwinąć bez odpowiedniej przemiany materii. Skąd się wziął nasz dziwacznie szybki (na tle innych naczelnych) metabolizm? - pytaliśmy ledwie dwa tygodnie temu. Właśnie dostaliśmy odpowiedź.

  03.12.2024 | 12:18

  antropologia

  mikrobiom

  mikrobiota

  nauka

  

• Niemal 700 mln euro dla wybitnych europejskich uczonych. Do Polski trafi 2,5 mln

  badania naukowe

  Alicja Gardulska

  W najnowszym rozdaniu grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC) jest tylko jedna badaczka z Polski.

  03.12.2024 | 12:03

  archeologia

  granty

  granty ERC

  nauka

  

• Duże pieniądze dla uczelni z regionu. "O tej kwocie dowiedzieliśmy się z Facebooka"

  UMK

  Paulina Błaszkiewicz, Agata Szczygielska-Jakubowska

  UMK w Toruniu otrzyma aż 86 mln zł, a 17,5 mln zł trafi do bydgoskiego UKW. - Musimy też pamiętać, że te pieniądze powinny być rozdzielone na dwie części naszego uniwersytetu. Także to jest dobra wiadomość zarówno dla części toruńskiej, jak i bydgoskiej - mówi rektor UMK, prof. Andrzej Tretyn.

  02.12.2024 | 17:13

  nauka

  pieniądze

  skarb państwa

  Toruń

  

• Jak rozwija się mózg w pierwszych dniach życia?

  mózg

  Kasper Kalinowski

  Dynamiczny rozwój mózgu tuż po narodzinach jest stosunkowo słabo zbadany. Lukę w wiedzy wypełnia najnowsze, unikatowe badanie.

  02.12.2024 | 14:39

  ewolucja

  nauka

  niemowlaki

  

• 7 rzeczy, których nie wiedzieliśmy tydzień temu

  7 rzeczy

  Margit Kossobudzka

  Atak ptasiej grypy na Kanadyjczyka, tajna baza USA pod radarem NASA i początki powstawania potęgi Majów. Oto naukowe odkrycia, którymi nas nakarmili uczeni w minionym tygodniu

  02.12.2024 | 12:20

  archeologia

  dinozaury

  kosmos

  nasa

  

• Dostojka malinowiec - w pułapce feromonów

  kocham owady!

  Mateusz Sowiński

  Nazwa tej dostojki sugeruje, że gąsienice rozwijają się głównie na malinach, jednak znacznie bardziej wolą liście różnych gatunków fiołków.

  01.12.2024 | 16:50

  biologia

  motyle

  nauka

  przyroda

  

• Prof. Traba: Na uczelnie humanistyczne wprowadziłbym semestr uczenia wyobraźni [WIDEO]

  Borussia

  Robert Robaszewski

  Współzałożyciel Wspólnoty Kulturowej "Borussia" spotkał się z Olsztynianami w ramach IX Festiwalu Mendelsohna.

  30.11.2024 | 07:00

  edukacja

  historia

  nauka

  Olsztyn

  

• Historyk: Chyba wiem, skąd pochodził Gall Anonim

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Tomasz Jasiński

  W komedii "Poszukiwany, poszukiwana" badano, jaka jest zawartość cukru w cukrze. Ja badałem, ile jest Galla w Gallu Anonimie. Uważam, że słynny kronikarz pochodził z Chorwacji.

  29.11.2024 | 15:00

  biblioteka

  historia

  książki

  nauka

  

• Premier Tusk do naukowców: "Jesteście dużo potrzebniejsi niż politycy"

  badania naukowe

  Alicja Gardulska

  Po roku rządów premier po raz pierwszy mówi naukowcom, że są ważni dla kraju. I dorzuca na badania naukowe dwa razy więcej pieniędzy, niż postulowali. "Presja ma sens" - komentują badacze.

  29.11.2024 | 13:06

  budżet państwa

  Donald Tusk

  Narodowe Centrum Nauki

  nauka

  

• Podczas mistrzostw świata w 2026 r. piłkarze padną z przegrzania - straszą naukowcy

  piłka nożna

  Tomasz Ulanowski

  Ekstremalne upały zagrożą piłkarzom na 10 z 16 mundialowych boisk Ameryki Północnej.

  29.11.2024 | 06:00

  antropocen

  globalne ocieplenie

  mistrzostwa świata

  nauka

  

• O obcych habilitacjach i hochsztaplerskich kooperacjach w szkolnictwie wyższym

  szkoły wyższe

  Sergiusz Michalski

  W pierwszej dekadzie naszego wieku było bodaj kilkadziesiąt - a może i więcej - habilitacji polskich "uczonych" na uniwersytetach białoruskich. Potem Białoruś zastąpiona została przez bliższą nam kulturowo Słowację. Gdy i ten kierunek zatkał się w wyniku regulacji administracyjnych, na rynku obcych habilitacji pojawiła się Bułgaria.

  28.11.2024 | 18:40

  bułgarskie habilitacje

  nauka

  wyborcza to wy

  

• Ćwicz, a odrosną ci nerwy? Naukowcy testują nową koncepcję wpływu wysiłku na organizm

  aktywność fizyczna

  Margit Kossobudzka

  Ćwiczenie mięśni może pomóc w leczeniu nerwów po urazie, pobudzając neurony do szybszego wzrostu.

  28.11.2024 | 16:55

  biologia

  fizjologia

  mięśnie

  nauka

  

• Jak Homo sapiens uczył się przez 99 proc. swojej historii?

  nauka

  Kasper Kalinowski

  W przeciwieństwie do dzieci ze świata zachodniego, dzieci ze społeczności łowiecko-zbierackich w Kongo uczą się polować, rozpoznawać jadalne rośliny i opiekować się niemowlakami już w wieku sześciu lat.

  28.11.2024 | 11:59

  antropologia

  ewolucja

  

• Ptasia grypa. Czy to początek nowej pandemii?

  ptasia grypa

  Margit Kossobudzka

  W szpitalu dziecięcym w Vancouver w Kanadzie leży w stanie krytycznym nastolatek zakażony wirusem ptasiej grypy. Nie wiadomo, jak się zakaził. Epidemiolodzy są zaniepokojeni.

  28.11.2024 | 06:00

  choroby zakaźne

  epidemiologia

  nauka

  zdrowie

  

• Po g... do kłębka. Jak dinozaury podbiły świat? Wyjaśniają to m.in. polscy naukowcy

  dinozaury

  Tomasz Ulanowski

  Prowadzone w Polsce przez ćwierć wieku badania skamieniałych kup i wymiocin dinozaurów znalazły właśnie szczęśliwy finał w prestiżowym "Nature". Kierujący zespołem uczonych dr Grzegorz Niedźwiedzki zapowiada jednak, że to nie koniec.

  27.11.2024 | 17:00

  geologia

  nauka

  odkrycie naukowe

  paleontologia

  

• Ministerstwo Nauki "naprawia rachunek krzywd". Obligacje od premiera nie dla wszystkich

  nauka

  Alicja Gardulska

  30 uczelni nie dostanie w tym roku dodatkowych pieniędzy na inwestycje, bo były "pieszczochami Czarnka". Minister Wieczorek znalazł w swoim budżecie jeszcze sto milionów złotych dla instytutów naukowych PAN.

  27.11.2024 | 14:44

  Dariusz Wieczorek

  Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

  Narodowe Centrum Nauki

  Polska Akademia Nauk

  

• Czy Trump rzeczywiście zaszkodzi klimatowi?

  Donald Trump

  Franciszek Badziak

  Donald Trump nie zamierza przejmować się globalnym ociepleniem. Na wiecach wyborczych zapewniał: "ochłodzi się, zobaczycie". Mimo to szkody, jakie jego polityka może wyrządzić klimatowi, są wyolbrzymiane.

  27.11.2024 | 10:19

  antropocen

  globalne ocieplenie

  klimat

  nauka

  

• Żadnych Nobli, mało pieniędzy, sporo pochwał. W jakiej kondycji jest tak naprawdę polska nauka

  nauka

  Alicja Gardulska

  Profesor psychologii PAN: Prowadzę trzy granty, mam odnoszących sukcesy doktorantów. A nie wiem, czy zimą będę w stanie zapłacić rachunki. Szukam dodatkowej pracy

  27.11.2024 | 05:00

  edukacja

  granty

  Maciej Gdula

  polska akademia nauk

  

• Jak wyglądałby świat po eksplozji nuklearnej?

  bomba atomowa

  Annie Jacobsen

  Eksplozja nuklearna o mocy 300 kiloton w ciągu milionowej części sekundy wyzwala 300 bilionów kalorii energii. Aby uzyskać wybuch o takiej samej sile przy użyciu trotylu, potrzebna byłaby równie niewyobrażalna ilość - ponad 270 tysięcy ton tego materiału wybuchowego.

  26.11.2024 | 18:00

  eksplozja

  książki

  nauka

  

• Siła mikrobiomu. Dlaczego na jedne kobiety tamoksyfen działa, a na inne nie

  mikrobiota

  Margit Kossobudzka

  Tamoksyfen jest powszechnym i ważnym lekiem zapobiegającym nawrotom raka piersi. Jednak aż niemal połowa pacjentek nie reaguje na niego dobrze.

  26.11.2024 | 13:21

  leki

  mikrobiom

  nauka

  rak piersi

  

• Robert Kennedy Jr. Były heroinista z martwym tasiemcem w mózgu pokieruje departamentem zdrowia w USA

  robert kennedy

  Piotr Cieśliński

  Robert Kennedy Jr. krytykuje szczepionki, nie wierzy współczesnej medycynie i nie ufa korporacjom farmaceutycznym. Donald Trump wyznaczył go na sekretarza zdrowia.

  26.11.2024 | 06:05

  antyszczepionkowcy

  Donald Trump

  ekologia

  nauka

  

• Dlaczego Koszalin stał się na chwilę zimową stolicą Polski

  zjawiska pogodowe

  Krzysztof Drozdowski

  Wszystko za sprawą tzw. efektu morza i konwekcji adwekcyjnej.

  25.11.2024 | 16:46

  Koszalin

  morze

  nauka

  pogoda

  

• Szekspir czy ChatGPT? Oto jest pytanie

  sztuczna inteligencja

  Kasper Kalinowski

  Czyją poezję cenimy wyżej? Nie jesteśmy najlepsi w odróżnianiu poezji wygenerowanej przez algorytmy od tej autorstwa największych poetów świata.

  25.11.2024 | 14:00

  ChatGPT

  kultura

  nauka

  poezja

  

• Czy przestaniemy zaśmiecać świat plastikiem? Zaczyna się kolejna runda negocjacji

  plastik

  Tomasz Ulanowski

  Podczas "szczytu plastikowego" państwa będą próbowały wynegocjować traktat, który ograniczy zanieczyszczenie środowiska tworzywami sztucznymi. Rozmawiamy z dr Melanie Bergmann, jedną z ekspertek ONZ-towskich negocjacji.

  25.11.2024 | 09:52

  nauka

  ochrona środowiska

  ONZ

  przyroda

  

• 7 rzeczy, których nie wiedzieliśmy tydzień temu

  odkrycia naukowe

  Tomasz Ulanowski

  Dropie wracają. Wybite pół wieku temu ogromne ptaki, zwane polskimi strusiami (tyle że lotnymi), mają zostać reintrodukowane w naszym kraju. Zapraszamy na przegląd najważniejszych wiadomości naukowych ub. tygodnia.

  25.11.2024 | 06:00

  nauka

  

• Zagadkowy patron bułgarskich doktorów habilitowanych. Na jego liście są nawet rektorzy

  Tylko na Wyborcza.pl

  Agata Kulczycka

  Ukraiński profesor Igor Britchenko, pracownik UKEN w Krakowie, publikuje w internecie nazwiska kilkudziesięciu doktorów habilitowanych, których wypromował na trzech bułgarskich uczelniach w Płowdiw, Sofii oraz Warnie. Na czym polega jego rola?

  25.11.2024 | 05:55

  bułgarskie habilitacje

  nauka

  UKEN

  

• Dropie wrócą do Polski. Te majestatyczne ptaki wymarły u nas pół wieku temu

  ptaki

  Jakub Chełmiński

  Już na jesieni przyszłego roku mamy szanse znów zobaczyć dropie na wolności. Te potężne ptaki wyginęły w naszym kraju w latach 80. ub. wieku. Rozpoczął się program ich reintrodukcji.

  24.11.2024 | 13:42

  nauka

  ochrona przyrody

  przyroda

  reintrodukcja

  

• Larwy owadów zjedzą plastikowe śmieci. Wrocławskie uczone odkryły, który gatunek najlepiej sobie z tym poradzi

  nauka

  Rafał Zieliński

  - Możliwe, że w przyszłości będziemy na "plastikowy kompost" rzucać odpowiednią szczepionkę mikrobiologiczną, która rozłoży nam tworzywa sztuczne - mówi prof. Aleksandra Mirończuk z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jej zespół odkrył, które larwy mogą trawić plastik na dużą skalę, co opisał "Science of The Total Environment".

  24.11.2024 | 07:02

  badania

  larwy

  plastik

  Politechnika Wrocławska

  

• Słodziak tygodnia. Pszczoła, która muruje jak dzika

  kocham owady!

  Mateusz Sowiński

  Murarka leśna, znana także jako murarka dwubarwna, należy do najbardziej fascynujących dzikich pszczół w Polsce.

  23.11.2024 | 14:03

  nauka

  owady

  przyroda

  pszczoły

  

• Przedszkolak szykuje się na studia. "A przecież dziecko musi mieć też czas na nudę"

  edukacja

  Katarzyna Stefańska

  - Córka chodzi do przedszkola. Zapisałam ją na korepetycje z czytania i liczenia, bo chcę, żeby miała jak najlepszy start, jak zacznie edukację w pierwszej klasie - mówi Monika.

  23.11.2024 | 07:01

  dzieci

  korepetycje

  nauka

  przedszkola

  

• Piotr Cieśliński z pierwszym miejscem w konkursie Urzędu Patentowego

  nagrody dla dziennikarzy gazety wyborczej

  Ewa Tomkowska

  Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej nagrodził Piotra Cieślińskiego za artykuł pt. "Diabeł za klawiaturą". Nasz dziennikarz zajął pierwsze miejsce w XII edycji konkursu na informację medialną o tematyce związanej z ochroną własności intelektualnej.

  22.11.2024 | 17:31

  dziennikarze

  konkurs

  nagroda

  nauka

  

• Pierwszy "atak zimy" dobiega końca. Od poniedziałku wyraźne ocieplenie

  śnieg

  Krzysztof Drozdowski

  Prognozy są zgodne. Weekend jeszcze będzie chłodny, ale już bez większych opadów śniegu.

  22.11.2024 | 14:51

  nauka

  ostrzeżenie imgw

  pogoda

  prognoza pogody

  

• Europa musi podwoić wydatki na badania i innowacje, żeby dogonić USA i Chiny. Raport niezależnych ekspertów

  nauka

  Piotr Cieśliński

  Niezależna grupa ekspertów ostrzega, że Europa traci grunt pod nogami. Przegrywa wyścig w zakresie badań i innowacji, które są siłą napędową gospodarki i zdecydują o przyszłości.

  22.11.2024 | 06:05

  badania naukowe

  Chiny

  innowacje

  sztuczna inteligencja

  

• Rozwiąż quiz. Co wiesz o tygrysach?

  quizy Wyborczej

  Robert Jurszo

  Dlaczego ludy syberyjskie nazywają tygrysa "amba" i co to znaczy? Dlaczego niektóre tygrysy są białe? Sprawdź się w naszym teście!

  21.11.2024 | 18:55

  nauka

  przyroda

  tygrysy

  zwierzęta

  

• Dorosłe szympansy też się bawią. Po co?

  zwierzęta

  Tomasz Ulanowski

  Zwierzęta bawią się m.in. po to, żeby zacieśnić współpracę - piszą naukowcy.

  21.11.2024 | 17:00

  nauka

  przyroda

  społeczeństwo

  szympansy

  

• Trutka na gryzonie zabija dzieci. "Dostęp do środków, które nie powinny być powszechnie stosowane, jest zbyt łatwy"

  zatrucie

  Kasper Kalinowski

  O tym, czy ktoś powinien ponieść odpowiedzialność za zgony spowodowane oparami środków biobójczych, jak przepisy polskie i europejskie wypadają na tle amerykańskich i czy w ogóle możliwe jest sporządzenie listy substancji groźnych dla zdrowia - rozmawiamy z dr. Mariuszem Baranem.

  21.11.2024 | 11:00

  nauka

  trucizna

  trutka dla szczurów

  zdrowie

  

• Boisko na nowym stadionie z certyfikatem FIFA. Lekarze będą z Politechniki Bydgoskiej, a może też piłkarze

  Politechnika Bydgoska

  Jacek Glugla

  Stadion Politechniki Bydgoskiej po szczegółowym sprawdzeniu przez ekspertów otrzymał certyfikat FIFA w wysokiej kategorii FIFA Quality Pro. Gianni Infantino złożył już pod nim swój podpis.

  21.11.2024 | 09:14

  nauka

  szkoły wyższe

  uczelnie

  

• Człowiek ma 37,2 bln komórek. Zostaną opisane w gigantycznym atlasie, który tworzą naukowcy

  biologia

  Margit Kossobudzka

  Naukowcy z globalnego konsorcjum Human Cell Atlas (HCA) publikują dziś ponad 40 artykułów, które poświęcone są tworzeniu atlasu ludzkich komórek. Największego w dziejach biologii.

  21.11.2024 | 06:00

  fizjologia

  komórka

  nauka

  zdrowie

  

• COP29 w Baku. Najlepiej o klimacie rozmawia się w oparach ropy naftowej

  COP29

  Tomasz Ulanowski

  Jeszcze nigdy tak niewielu nie zrobiło tak wiele dla tak wielu na darmo.

  20.11.2024 | 18:10

  antropocen

  globalne ocieplenie

  nauka

  przyroda