polscy naukowcy donoszą

• Architekt krajobrazu posadził 25 lasów Miyawaki. "Są urbanistyczną akupunkturą"

  polscy naukowcy donoszą

  Dr Kasper Jakubowski

  Las Miyawaki rośnie szybko, daje ochłodę w mieście i sprawia, że mieszkańcy odzyskują sprawczość.

  20.06.2025 | 14:52

  las Miyawaki

  lasy

  Lasy Państwowe

  nauka

  

• Neurobiolożka: Dysleksja to nie wyrok. Ale w Polsce diagnozuje się ją za późno

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Katarzyna Jednoróg

  Badania mojego zespołu pokazują, że nawet gdy mózg ma trudności z nauką czytania, przystosowuje się, zmienia i kompensuje. Kluczowy jest czas: im wcześniej zareagujemy, tym większa szansa na sukces. Czytania możemy nauczać skutecznie - jeśli dobrze zrozumiemy, jak działa czytający mózg.

  15.06.2025 | 11:28

  dysleksja

  nauka

  neurobiologia

  

• Biolodzy: Odkryliśmy, że życie traci różnorodność genetyczną

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Aleksandra Biedrzycka,  Prof. Maciej Konopiński

  Biosfera Ziemi przechodzi przez tzw. wąskie gardło ewolucji. Z winy człowieka zmierzamy w stronę katastrofy ekologicznej.

  05.06.2025 | 15:05

  biologia

  genetyka

  nauka

  odkrycie naukowe

  

• Ginekolog: Przez tego wirusa dzieci rodzą się chore. Wiemy, jak go zatrzymać

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Tadeusz Issat

  Kobieta w ciąży może w ogóle nie zauważyć infekcji tym wirusem. A potem okazuje się, że dziecko ma uszkodzony słuch, wzrok lub serce.

  22.05.2025 | 11:59

  ciąża

  dziecko

  ginekolog

  ginekologia

  

• Ornitolog: Badam ptasie gniazda w samolotach, haubicach i między hieroglifami. A Wy możecie mi pomóc

  polscy naukowcy donoszą

  Ignacy Stadnicki

  Ostatnio dostałem zdjęcia sikor gniazdujących w muzealnym sprzęcie wojskowym. Jest to dla mnie szczególnie zabawne, biorąc pod uwagę znany ornitologom waleczny charakter tych ptaków.

  18.05.2025 | 14:00

  miasto

  nauka

  odkrycia

  ptaki

  

• Dlaczego książki warto czytać nawet niemowlętom? Psycholog wyjaśnia

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Przemysław Tomalski

  Pierwsze rozmowy niemowląt zaczynają się od prostych spojrzeń, dźwięków i gestów. Wspólne czytanie książeczek okazuje się jednym z najbardziej niezwykłych sposobów na to, by już w pierwszym roku życia rozbudzić w dziecku zdolność do rozmowy, słuchania i odpowiadania.

  08.05.2025 | 13:36

  czytanie

  dzieci

  nauka

  psychologia

  

• Immunolog: Kiedy wyczerpaliśmy inne metody, zrobiliśmy przeszczep mikrobioty. Biegunka nie wróciła

  Nauka

  Dr hab. n. med. Katarzyna Napiórkowska-Baran, prof. UMK

  Pierwotnie niedobory oporności najczęściej objawiają się jako nawracające infekcje. Pacjenci zauważają, że chorują częściej i dłużej niż pozostali członkowie rodziny. Regularnie spotykam się z chorymi, u których objawy bagatelizowano przez długi czas.

  01.05.2025 | 14:35

  immunologia

  mikrobiota

  niedobory odporności

  odporność

  

• Biolog: Odstrzał niedźwiedzi na Słowacji to katastrofa i eksterminacja populacji

  polscy naukowcy donoszą

  Dr Bartosz Pirga

  - Odstrzał niedźwiedzi na Słowacji może wywołać trudne do przewidzenia konsekwencje. Przy planowanej "skali działań" może się zdarzyć, że postrzelone osobniki mogą pojawić się u nas stanowiąc zagrożenie - ostrzega dr Bartosz Pirga.

  17.04.2025 | 06:00

  Bieszczady

  Bieszczadzki Park Narodowy

  drapieżniki

  niedźwiedzie

  

• Filozof eksperymentalny: U Papuasów artyści mają więcej dzieci. Wiemy dlaczego

  polscy naukowcy donoszą

  dr hab. Jerzy Luty

  Sztuka z jakiegoś powodu towarzyszy Homo sapiens od zarania dziejów i nie zanikła, mimo że to kosztowna czynność, na którą poświęcamy czas, energię i zasoby. Aby to wyjaśnić postanowiliśmy zbadać ostatnie społeczności łowiecko-zbierackie w Papui Nowej Gwinei.

  12.04.2025 | 12:10

  estetyka

  ewolucja

  nauka

  psychologia

  

• Paleooceanograf: Czytam z mułu. Rdzeń osadowy, który wyciągnęliśmy z portu w Gdańsku, ociekał olejem

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Marek Zajączkowski

  Bałtyk w gdańskim porcie został w zasadzie zabity. Przywrócenie mu życia zajmie lata, jeśli nie dekady.

  03.04.2025 | 17:02

  Bałtyk

  europejski zielony ład

  nauka

  ocean

  

• Wirusolożka: Badam, czy psy mogą nas zarazić otyłością

  polscy naukowcy donoszą

  Dr hab. Barbara Bażanów

  W tytule nie ma pomyłki. U osób otyłych, jak i u psów z tendencją do tycia, adenowirus 36 występuje znacznie częściej, niż u szczupłych. Potrafi sprawić, że komórki macierzyste zamieniają się w komórki tłuszczowe.

  14.03.2025 | 10:34

  badania

  odkrycia

  otyłość

  pies

  

• Biolog: Badam "pszczelą kapsułę czasu". 1,4 tys. lat temu zarosły w niej pszczoły

  polscy naukowcy donoszą

  Dr Michał Kolasa

  Historia tej barci to zbiór nieprawdopodobnych przypadków - pisze dr Michał Kolasa.

  01.03.2025 | 14:52

  archeologia

  nauka

  przyroda

  pszczoły

  

• Biolożka bada skutki militaryzacji Puszczy Białowieskiej. "Tylko na jednej drodze naliczyliśmy prawie 800 martwych zwierząt"

  Puszcza Białowieska

  Dr hab. Katarzyna Nowak

  Podczas budowy zapory na granicy z Białorusią pojazdy budowlane i służb mundurowych uszkodziły ponad jedną piątą drzew wzdłuż Drogi Browskiej. Policzyliśmy, ile zwierząt zginęło na tej drodze.

  21.02.2025 | 06:06

  kryzys na granicy polsko - białoruskiej

  ochrona przyrody

  polscy naukowcy donoszą

  Tylko na Wyborcza.pl

  

• Archeolożka: Odkryliśmy cenne źródło wiedzy o antyku - prywatne listy sprzed dwóch tysięcy lat

  polscy naukowcy donoszą

  Dr hab. Marta Osypińska

  Papirusy, które znaleźliśmy na starożytnym wysypisku śmieci w Berenike, mówią nam o zwykłym życiu rzymskich centurionów stacjonujących w Egipcie. Ranga tego odkrycia jest wyjątkowa.

  15.02.2025 | 17:00

  archeologia

  Centurion

  odkrycie naukowe

  starożytność

  

• Przyszły magister inżynier: Nasz bezzałogowy "PassAt" przepłynie Atlantyk

  polscy naukowcy donoszą

  Wojciech Bohdan

  Pożegluje z Kanarów na Karaiby. Chcemy wygrać konkurs Microtransat.

  06.02.2025 | 09:21

  nauka

  nowe technologie

  ocean

  roboty

  

• Psycholożka ewolucyjna: Oczy odgrywają kluczową rolę w interakcjach społecznych

  polscy naukowcy donoszą

  Anna Szala

  Zaczęło się od dziecięcej fascynacji światem, a nauka szybko stała się moją życiową pasją. Obecnie badam między innymi to, jak wygląd oczu wiąże się z naszym zachowaniem społecznym.

  30.01.2025 | 13:35

  antropologia

  ewolucja

  małpy

  nauka

  

• Biolożki: Sprawdzamy, co może być lepsze od antybiotyków

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Małgorzata Łobocka,  Dr hab. Tamara Aleksandrzak-Piekarczyk

  Zapalenie zatok czy zapalenie płuc mogą mieć związek z gronkowcem złocistym. To bakteria, która uodparnia się na antybiotyki. Dlatego wracamy do terapii odkrytych dawno temu.

  23.01.2025 | 15:45

  antybiotyki

  antybiotykooporność

  bakterie

  gronkowiec

  

• Chemik fizyczny: Walczę z ciemną stroną prawa Moore'a

  polscy naukowcy donoszą

  Wojciech Osowiecki

  Produkcja niewielkich chipów do smartfonów, komputerów i wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych ciągle wzrasta i już teraz wiąże się z dużo większym śladem węglowym niż produkcja samochodów. Można to nazwać ciemną stroną prawa Moore'a. Moją ambicją jest "rozjaśnienie" tych technologii.

  09.01.2025 | 13:16

  chipy

  półprzewodniki

  zmiany klimatu

  zrównoważony rozwój

  

• Dendrolog: Wiemy, jakie gatunki drzew zaczną znikać z polskich lasów

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Andrzej M. Jagodziński

  Lasy są ofiarą zmiany klimatu, ale mogą być także ważnym sojusznikiem w łagodzeniu jej negatywnych skutków - pisze prof. Andrzej M. Jagodziński z Instytutu Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku.

  04.01.2025 | 07:12

  drzewa

  globalne ocieplenie

  katastrofa klimatyczna

  lasy

  

• Udało nam się "odwęglić" schronisko w Dolinie Pięciu Stawów. I to działa już 14 lat, w mrozy i pod kilkumetrowym śniegu

  polscy naukowcy donoszą

  Andrzej Ruciński

  Idąc do schroniska w Dolinie Pięciu Stawów nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że pod rumoszem skalnym chowaliśmy tam kilkaset metrów rur i kabli, a na dnie stawu zakotwiliśmy pompę. Jesteśmy dumni z tego ekologicznego rozwiązania inżynieryjnego.

  26.12.2024 | 09:50

  Dolina Pięciu Stawów Polskich

  elektrownia wodna

  hydroenergetyka

  schronisko

  

• Traumy dzieci dają o sobie znać po latach. Mają wpływ nawet na sposób odżywiania

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Marcin Rzeszutek,  Prof. Małgorzata Dragan

  Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa (tzw. ACEs) mogą mieć konsekwencje ujawniające się w dorosłym życiu. Nasze badania dowodzą, że takie przeżycia ma co drugi dorosły Polak.

  19.12.2024 | 10:45

  dieta

  psychologia

  ptsd

  trauma

  

• Chemiczka: Stworzyliśmy wampira z piekła rodem

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Joanna Profic-Paczkowska

  To urządzenie, które wychwytuje metan z wyrobisk węgla kamiennego i wykorzystuje ten niebezpieczny dla kopalni gaz do chłodzenia tychże wyrobisk. A chłodzić je trzeba, bo temperatura powietrza dochodzi w nich do 50 st. C.

  12.12.2024 | 06:00

  chemia

  górnictwo

  katalizator

  kopalnie

  

• Archeolog: W Cyrenajce odkryliśmy malowidła przypominające te z Pompejów

  polscy naukowcy donoszą

  Dr Piotr Jaworski

  Nasze dotychczasowe odkrycia w Ptolemais wzbudziły sensację w świecie archeologii. Dołączyliśmy do elitarnego grona zagranicznych misji badających starożytne dziedzictwo tego miasta.

  05.12.2024 | 19:00

  archeologia

  Libia

  nauka

  odkrycia naukowe

  

• Historyk: Chyba wiem, skąd pochodził Gall Anonim

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Tomasz Jasiński

  W komedii "Poszukiwany, poszukiwana" badano, jaka jest zawartość cukru w cukrze. Ja badałem, ile jest Galla w Gallu Anonimie. Uważam, że słynny kronikarz pochodził z Chorwacji.

  29.11.2024 | 15:00

  biblioteka

  historia

  książki

  nauka

  

• Psycholog zwierzęcy: Badam ciekawość i zabawę u zwierząt

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Wojciech Pisula

  Najbardziej ciekawskie są oczywiście naczelne - z człowiekiem na czele - ale też walenie, psowate, kotowate i niektóre ptaki, jak krukowate czy papugi. Natomiast wśród bezkręgowców wyróżniają się ośmiornice.

  14.11.2024 | 12:56

  psychologia

  sztuka życia

  zoopsycholog

  zwierzęta

  

• Geoekolożka: Badam regenerację lasów na terenach porolnych. To praca od rana do nocy, spałam czasami w samochodzie

  polscy naukowcy donoszą

  Zofia Jabs-Sobocińska

  W Karpatach Wschodnich jest wiele lasów na terenach porolnych, które dziś świetnie się regenerują i zasługują na ochronę.

  31.10.2024 | 12:44

  Bieszczady

  lasy

  Puszcza Karpacka

  tereny porolne

  

• Polacy i "ich" przyroda. Uważamy się za jej gospodarzy, ale kłócimy się o wartości

  polscy naukowcy donoszą

  Dr Agnieszka Olszańska,  Dr Agata Pietrzyk-Kaszyńska

  Albo chcemy ją chronić, albo eksploatować. Pogląd, że jesteśmy jej częścią, jest w Polsce radykalny. Dwie naukowczynie z PAN zbadały, czym jest dla nas przyroda.

  24.10.2024 | 09:39

  antropocen

  nauka

  ochrona przyrody

  przyroda

  

• Geograf: Odkrywam w Beskidach ludzkie ślady niczym zaginione miasta Majów

  polscy naukowcy donoszą

  dr Michał Sobala

  W ciągu ostatnich lat przemierzałem górskie drogi i bezdroża, zanurzałem się w archiwach, analizowałem stare mapy i zdjęcia lotnicze, korzystałem z możliwości, jakie daje obecnie technologia lotniczego skaningu laserowego.

  17.10.2024 | 10:00

  badania naukowe

  Beskidy

  geografia

  

• Inżynierka: Chcę stworzyć roślinny bioplastik. Przyjazny dla środowiska

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Sandra Paszkiewicz

  Pracujemy nad tworzywem, którego składowe nie będą pochodziły z ropy naftowej, ale z kukurydzy.

  21.09.2024 | 12:30

  kukurydza

  nauka

  plastik

  tworzywa sztuczne

  

• Ekolog krajobrazu: Otuliny parków narodowych są pod coraz większą presją zabudowy

  polscy naukowcy donoszą

  dr Michał Jakiel

  Z moich analiz wynika, że czasami presja urbanizacyjna w otulinie parków narodowych jest większa niż na innych terenach w gminie.

  12.09.2024 | 10:05

  ochrona przyrody

  Parki Narodowe

  suburbanizacja

  Tylko na Wyborcza.pl

  

• Biolog: Badam życie na lodowcach i gonię króliczka

  polscy naukowcy donoszą

  Dr hab. Krzysztof Zawierucha

  Wierzby mają tu wysokość długopisu. Można spotkać organizmy, które żyją tylko i wyłącznie na lodzie. Ale nawet lodowce nie są wolne od metali ciężkich, mikroplastiku i radioizotopów. W lodowcach zapisany jest nasz konsumpcjonizm i globalizacja.

  23.08.2024 | 12:18

  Arktyka

  klimat

  lodowce

  nauka

  

• Botaniczka leśna: Dlaczego głaszczę pokrzywę i przeprowadzam inne eksperymenty

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Urszula Zajączkowska

  Moja praca naukowa jest bardzo powolna - zgodna z tempem życia roślin. Dlatego przydaje się w niej filmowanie poklatkowe.

  15.08.2024 | 10:11

  antropocen

  biologia

  lasy

  nauka

  

• Immunodietetyczka: Badam, jak wykorzystać dietę w leczeniu chorób

  polscy naukowcy donoszą

  Dr Joanna Michalina Jurek

  Czułam złość. Wkładałam całą energię w rozwój terapii onkologicznej, a gdy moja rodzina zachorowała, nie mogłam nic zrobić. Postanowiła zająć się czymś, na co mogę mieć większy wpływ.

  08.08.2024 | 14:23

  dieta

  dietetyka

  jedzenie

  nauka

  

• Biolog: Sprawdzam, czy "Seksmisja" jest możliwa, czyli badam hibernację

  polscy naukowcy donoszą

  Dr hab. Wojciech Pokrzywa

  Hibernacja kojarzy się z science fiction i podróżami kosmicznymi. Żeby jednak możliwe było "zamrożenie" człowieka musimy więcej wiedzieć, jak hibernacja działa na poziomie komórek.

  02.08.2024 | 13:02

  biologia

  hibernacja

  komórki

  nauka

  

• Naukowcy z UJ: Tajne mapy wojskowe z XIX w. pomogły nam namierzyć cenne stare lasy

  polscy naukowcy donoszą

  Dr Dominik Kaim,  Dr Ewa Grabska-Szwagrzyk

  Porównując stare i nowe mapy, wyliczyliśmy, że tzw. lasy trwałe obejmują 39 proc. wszystkich lasów rosnących w polskich Karpatach.

  25.07.2024 | 19:00

  kartografia

  Klimat i Środowisko

  lasy

  Lasy Państwowe

  

• Biolożka: Wytniemy wierzby i róże pomarszczone, przywrócimy nadbałtyckim wydmom ich rodzimy wygląd

  polscy naukowcy donoszą

  Dr Magdalena Lazarus

  Wiem, że wycinka drzew na wybrzeżu jest czymś kontrowersyjnym, ale dla siedlisk wydmowych usunięcie części drzew (nie wszystkich!) jest ważne z punktu widzenia przyrodniczego.

  18.07.2024 | 06:02

  Bałtyk

  Mierzeja Wiślana

  Morze Bałtyckie

  Półwysep Helski

  

• Biolog: Dzik jest dziś elementem miejskiego ekosystemu. Nie da się tych zwierząt całkowicie usunąć

  polscy naukowcy donoszą

  dr hab. Jakub Gryz

  To, czy dzik w mieście jest problemem, czy nie, w dużej mierze zależy od tego, czy chcemy widzieć w nim kłopot, czy raczej współmieszkańca.

  11.07.2024 | 18:31

  dziki

  przyroda

  stolica

  Warszawa

  

• Biolodzy: Stworzyliśmy atlas komórek serca. To droga do nowych terapii

  polscy naukowcy donoszą

  Dr Karim Abu Nahia,  dr Cecilia Lanny Winata

  Danio pręgowany nie jest złotą rybką, ale potrafi spełniać życzenia. Dzięki niemu poznaliśmy sekrety rozwoju serca, co może mieć znaczenie dla zdrowia ludzi.

  04.07.2024 | 06:05

  badania naukowe

  kardiologia

  nauka

  naukowcy odkryli

  

• Antropolog fizyczna: Znaleźliśmy szczątki pierwszego neandertalczyka w Polsce

  polscy naukowcy donoszą

  dr Wioletta Nowaczewska

  To zadziwiające, jak wiele można wyczytać z jednego zęba. Na przykład wiemy, że "nasz" neandertalczyk używał... wykałaczki.

  20.06.2024 | 16:52

  antropologia

  archeologia

  ewolucja

  homo sapiens

  

• Naukowcy uczą AI rozpoznawać drzewa. Wielki projekt cyfrowego mapowania lasów w Polsce

  polscy naukowcy donoszą

  Prof. Krzysztof Stereńczak

  Projekt "Cyfrowy Las" ma pomóc nie tylko w lepszej gospodarce leśnej, ale i ochronie przyrody. Brzmi jak science fiction? Polscy badacze z IDEAS NCBR, ze wsparciem sztucznej inteligencji przenoszą lasy do chmury złożonej z milionów cyfrowych punktów. Ma to pomóc m.in. w walce z gatunkami inwazyjnymi.

  13.06.2024 | 12:10

  lasy

  Lasy Państwowe

  leśnictwo

  leśnicy