słówka

• Miał szczęście Mel Brooks, że polscy komentatorzy przeoczyli film "Historia świata. Część pierwsza" z parodią "Ostatniej Wieczerzy"

  igrzyska olimpijskie

  Michał Rusinek

  Żadni fundamentaliści, bez względu na swój religijny fundament, nie są zdolni do niedosłownego interpretowania tekstów kultury. Wszystko rozumieją dosłownie, więc wszędzie też widzą bluźnierstwo.

  03.08.2024 | 06:00

  john lennon

  język polski

  Michał Rusinek

  paryż 2024

  

• Ceper czy cepr? Dwadzieścia deko frytek czy dwadzieścia deka? Trudne słowa na lato

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  Kiedyś krytykowano słowo kurort, bo uznawano je za niepotrzebną pożyczkę z niemieckiego, a mieliśmy przecież uzdrowisko. Mimo to "kurort" nieźle się miewa do dziś.

  30.07.2024 | 00:10

  ceper

  deko czy deka

  gram czy gramów

  język polski

  

• "Szklana pułapka w Strasburgu". O inspirującym wpływie zatrzaśniętej windy na europosła Brauna

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  Polskojęzyczny sequel "Szklanej pułapki" zaczyna się od prób wezwania przez telefon strażaków. To czytelna aluzja do innego filmu z udziałem Grzegorza Brauna, przedstawiającego jego wyczyny z gaśnicą w rodzimym parlamencie.

  27.07.2024 | 06:00

  Grzegorz Braun

  język polski

  Konfederacja

  Michał Rusinek

  

• Igrzyska czy olimpiada? Te słowa miały kiedyś inne znaczenie, dziś możemy używać ich zamiennie

  Słówka. Magazyn o języku

  Dariusz Barański

  Wiadomość dla tych, którzy nie znoszą sportu. Nazwę "igrzyska olimpijskie" najprawdopodobniej wymyślił poeta. Kazimierz Brodziński - autor sielanek.

  25.07.2024 | 19:00

  igrzyska olimpijskie

  język polski

  olimpiada

  Paryż 2024

  

• Wieczfnia i Zaździebulichy. Nazwy miejscowości, które trudno wymówić

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  Powiesz to? Taumatawhakatangihangakoauau-otamateaturipukakapikimaungahoronukupokaiwhenuakitanatahu. To nazwa wzgórza w Nowej Zelandii - jedna z najdłuższych na świecie.

  25.07.2024 | 06:53

  język polski

  Michał Rusinek

  murzasichle

  słówka

  

• Czy Kaczyński lubi literaturę rosyjską? Jego "putinada" to nawiązanie do Bułhakowa

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  Czy "putinada" w ustach Kaczyńskiego to impreza sportowa czy raczej beztroska i bezmyślna czynność? Ani jedno, ani drugie.

  20.07.2024 | 06:00

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  Michał Rusinek

  pomnik smoleński

  

• "Miłego dnia" - niestosowne, "witam" - lepiej unikać. Uprzejmość to wyrafinowana gra

  język polski

  Ewa Furtak

  "Pozdrawiam" w korespondencji z kimś nieanonimowym jest odbierane jako zbyt oschłe. Można tak zakończyć e-maila z obsługą sklepu internetowego.

  17.07.2024 | 20:30

  grzeczność językowa

  jak kończyć maile

  Jak zaczynać maile

  savoir vivre

  

• Jarosław Kaczyński o "pozycji parobczańskiej" pewnego polityka. Pogarda czy... zazdrość?

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  Prezes PiS, komentując spotkanie Donalda Tuska z Olafem Scholzem, mówił nie tylko o szkoleniu, które ten pierwszy miał przejść w Niemczech. Istotniejsza jest kwestia parobka.

  13.07.2024 | 06:00

  Donald Tusk

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  Olaf Scholz

  

• Warszawo, opamiętaj się, bo czeka cię zguba. Nie myl czerwonych latarni z czerwoną lampką

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  "Trzeba [...] się ratować. Ratować, kogo się da" - pisze o Warszawie publicystka "Naszego Dziennika". Dedykuję te słowa wszystkim moim warszawskim znajomym. Z krakauerską troską.

  06.07.2024 | 06:00

  Dawid Podsiadło

  język polski

  słówka

  Warszawa

  

• "Cud, że Gruzini przegryźli początek meczu". Stomatologiczne metafory na "Eurach"

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  "Reprezentacja z podniesioną głową liże rany" - oświadczył komentator. Jest to szalenie trudna figura choreograficzna.

  29.06.2024 | 06:00

  Euro 2024

  humor

  język polski

  Michał Rusinek

  

• Mówimy "skeczy" i "sandwiczy", ale według autorów słowników "meczy" to błąd. Dlaczego?

  Euro 2024

  Ewa Zientarska

  Prof. Jan Miodek: Nie gorszę się, kiedy słyszę "meczy", bo nie jest to błąd typu: poszłem zamiast poszedłem, wzięłem zamiast wziąłem. To jest forma, która mieści się w strukturze języka.

  27.06.2024 | 07:30

  Jan Miodek

  język polski

  mecz

  meczów czy meczy

  

• Anglicy mają Johna, Francuzi - Jeana, my - Jana. Najwygodniejsze imię

  imieniny Jana

  Jerzy Bralczyk,  Michał Ogórek

  Jest wielu Janów fundamentalnych w ludzkiej historii i cywilizacji, ale jeśli powiemy: Janie! - to jest to przecież służący.

  24.06.2024 | 00:10

  Jan

  Jerzy Bralczyk

  Joanna Szczepkowska

  język polski

  

• Wojna i pokój, wersja Orbána. Wystarczyło, że wykorzystał przymiotniki

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  W liście otwartym organizacji polonijnych do polskich władz zwróćmy uwagę na przymiotnik "kolektywny", który jest jawnym rusycyzmem, a nawet sowietyzmem.

  22.06.2024 | 06:00

  język polski

  Michał Rusinek

  Rosja

  słówka

  

• Brazylijczycy mówią o piłce czule, Holendrzy - intelektualnie. Ile znasz słów z języka futbolu? QUIZ

  Słówka. Magazyn o języku

  Joanna Wiśniowska

  Brytyjski dziennikarz Tom Williams potrzebował blisko 350 stron, by pokazać, jak bogaty jest piłkarski słownik.

  19.06.2024 | 00:10

  Euro 2024

  futbol

  język polski

  Kwiz

  

• Jeden zrobił się na łyso, drugi zatrzymywał czołg. Tędy do europarlamentu czy do cyrku?

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  Numer na liście był dla Patryka Jakiego tak ważny, że został umieszczony zamiast imienia, przez co mogliśmy odnieść wrażenie, że do europarlamentu kandydują "2 Jaki".

  15.06.2024 | 06:00

  hasła wyborcze

  język polski

  Konfederacja

  Michał Rusinek

  

• "Włodek Smolarek krąży jak elektron koło jądra Zbyszka Bońka". Wpadki komentatorów

  Słówka. Magazyn o języku

  zebrali Radosław Nawrot i Jacek Łuczak

  Wszystko w rękach konia - powiedział Jan Ciszewski, wówczas sprawozdawca wyścigów konnych. Kibice zapamiętali to na zawsze.

  13.06.2024 | 12:00

  dowcipy

  Euro 2024

  humor

  język polski

  

• Świat mówi "Italia", a my: "Włochy". Co na to Włosi?

  Słówka. Magazyn o języku

  Joanna Banaś

  Cudzoziemcom najtrudniej wymówić te zwroty, które zawierają typowe polskie dźwięki: sz, rz, cz, dź, ś, ź - na przykład "Przepraszam za spóźnienie". Muszą rozruszać aparat mowy, wykonując ćwiczenia niemal gimnastyczne.

  11.06.2024 | 00:10

  fałszywi przyjaciele

  język chiński

  język polski

  język ukraiński

  

• Afera wizowa, czyli "niewielkie przestępcze przedsięwzięcie". Twórcze definicje Kaczyńskiego, Dudy i Morawieckiego

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  Jarosław Kaczyński próbuje uczynić z "afery" słowo będące elementem "kampanii propagandowej", przy okazji niechcący potwierdzając, że "afery", o których sam niedawno mówił w kontekście działań Platformy Obywatelskiej, też mogły być elementem propagandowej kampanii.

  10.06.2024 | 04:30

  Andrzej Duda

  dobra zmiana

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  

• "Wyszczerzone zęby". To słyszy niewidomy, gdy czyta czytnikiem esemes z emotikonami

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Furtak

  Dla mnie zdjęcie to nic niemówiąca nazwa pliku, która składa się z liter i cyfr. No, chyba że ktoś je opisze, np. "Hania na wielbłądzie".

  07.06.2024 | 21:53

  alfabet Braille'a

  braille

  dźwięk

  język polski

  

• Günter Grass pisał po staremu. Jak reforma ortografii wywołała wojnę niemiecko-niemiecką

  Słówka. Magazyn o języku

  Joanna Banaś

  Fakt, że o kontrowersjach wokół reformy ortografii z 1996 r. niemieckie media pisały w jej 20-lecie, a nawet 25-lecie, najlepiej świadczy o tym, jak olbrzymie emocje budziła.

  04.06.2024 | 00:10

  Gunter Grass

  język niemiecki

  Niemcy

  Niemiecka reforma ortografii

  

• "Pan członek" śmieszy, "osoba" - obraża. Humory Jarosława Kaczyńskiego

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  Przypomnijmy, że marzeniem Jarosława Kaczyńskiego jest, by zostać "emerytowanym zbawcą narodu".

  01.06.2024 | 06:00

  gender

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  komisje śledcze

  

• Tatuś Muminka albo Cymeon Maksymalny. Siedem najlepszych tytułów książek dla dzieci i nastolatków

  Słówka. Magazyn o języku

  Jacek Szczerba

  Mnie pociągają tytuły odrobinę surrealistyczne, jak "O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra" Lewisa Carrolla

  01.06.2024 | 05:00

  Dzień Dziecka

  język polski

  Kornel Makuszyński

  Koziołek Matołek

  

• "Zdemoralizowanymi elitami" Zachodu kieruje "ręka ze Wschodu". Miszmasz Kaczyńskiego

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  Na chwilę pojawił się w przemówieniu Kaczyńskiego Wschód, a więc zapewne rosyjskie służby, które chcą "zrobić ze świata zachodniego coś słabego, bezwolnego, zidiociałego, po to, żeby móc nad tym wszystkim zapanować".

  25.05.2024 | 06:00

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  Michał Rusinek

  polskie uzbrojenie

  

• Czemu nazwę każdego kościoła mamy pisać od dużej litery? Zmiany w ortografii

  język polski

  Artur Czesak,  współpraca: Renata Radłowska

  Pożyjmy i zobaczymy, która ze zmian wprowadzanych przez Radę Języka Polskiego wejdzie w życie - i z jaką karencją.

  19.05.2024 | 00:10

  Rada Języka Polskiego

  reforma ortografii

  reforma ortografii 2026

  słówka

  

• Barbara Nowak okazała się "osobą pióra". Ciekawe, to określenie z języka gender

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  - Barbara Nowak okazuje się wielce utalentowaną osobą pióra - pisze recenzent książki, której Nowak jest współautorką i redaktorką. "Osoba pióra" to tak zwany osobatyw.

  18.05.2024 | 05:30

  Barbara Nowak

  język polski

  Michał Rusinek

  Rada Języka Polskiego

  

• Ojczyzna, czyli Vetan. Kto mówi po krymskotatarsku 80 lat po deportacji Tatarów Krymskich?

  Krym

  Martyna Bogaczyk

  Na słowo babcia w języku krymskotatarskim znajdziemy 19 określeń.

  18.05.2024 | 00:05

  Deportacja Tatarów Krymskich

  język krymskotatarski

  język polski

  słówka

  

• "Warszawiak" i "warszawiak". Nowe zasady ortografii są OK, ale trzeba je rozpowszechnić

  reforma ortografii 2026

  Ewa Zientarska

  Po wprowadzeniu nowych zasad ortografii będzie bałagan i będziemy robić błędy. A chodzi o to, żeby je ograniczyć, temu służą zmiany.

  15.05.2024 | 18:40

  język polski

  Rada Języka Polskiego

  reforma ortografii

  słówka

  

• Powiedz coś pozytywnego. Kaczyński: Idziemy do europarlamentu, żeby powiedzieć "nie"

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  U Kaczyńskiego widać wiarę w moc swojego słowa: jeśli to, co jest negatywne, nazwę pozytywnym, to takim się stanie.

  11.05.2024 | 06:00

  Jarosław Kaczyński

  Michał Rusinek

  słówka

  Tylko na Wyborcza.pl

  

• Rosyjski "pierd" na marszu w Belgradzie. Wszystko przez fałszywych przyjaciół

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Serbskie media piszą, że czołgi T-90 to "ponos ruske armije". "Ponos" to po serbsku duma, ale po rosyjsku biegunka.

  09.05.2024 | 18:30

  9 maja

  Dzień Zwycięstwa

  fałszywi przyjaciele

  język serbski

  

• Intuicja, żadne czary-mary. Pomoże przeżyć i nauczyć się języków obcych

  Słówka. Magazyn o języku

  Irena Cieślińska

  Słuchaczka kursu ukraińskiego dla początkujących zorientowała się, że spontanicznie dobiera i odmienia obce słowa poprawnie. Gdy zaczyna myśleć - robi błędy.

  07.05.2024 | 02:11

  intuicja

  język angielski

  język polski

  język ukraiński

  

• Morawiecki przewiduje "nacisk na liberalny ucisk". Z wizytą u Orbána

  Felietony

  Michał Rusinek

  Mateusz Morawiecki porównał Unię Europejską do starożytnego Rzymu. A ściślej: do starożytnego Rzymu tuż przed upadkiem.

  03.05.2024 | 06:00

  Donald Trump

  język polski

  Mateusz Morawiecki

  Michał Rusinek

  

• "Jaka Wielkanoc? Chłopcy potrzebują dronów!". Jak pięciolatek z Ukrainy podbił internet

  Ewa Zientarska

  Dwóch ukraińskich żołnierzy widzi między drzewami Rosjan. "Walnę w tych orków" - mówi jeden. Drugi: "Nie, zostaw. Będą na Wielkanoc".

  30.04.2024 | 07:30

  drony

  język ukraiński

  język wojny w Ukrainie

  Niedziela Palmowa

  

• Nieznany wiersz Szymborskiej o przelewach bankowych. Czyta sztuczna inteligencja

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  Szymborska lubiła długopisy firmy BIC, a BIC to również kod systemu SWIFT. Jak te fakty połączy sztuczna inteligencja?

  27.04.2024 | 06:00

  język polski

  Michał Rusinek

  OpenAI

  swift

  

• Bajtle nauczą się śląskiej mowy w szkołach? Sprawdź, czy ją zrozumiesz - rozwiąż quiz językowy

  Słówka. Magazyn o języku

  Barbara Szmatloch, Katowice

  Klopsztanga to Facebook, kamrat - przyjaciel. Każdy na Śląsku zetknie się ze śląską mową, czyli godką.

  26.04.2024 | 16:00

  język polski

  język śląski

  Kwiz

  słówka

  

• Przychodzą lekarze na obchód, mówią "szuru-buru" i idą dalej. Jak zrozumieć medyka?

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Furtak

  Lekarze rozmawiali ze sobą, używając skrótów "badanie OCT", "zakwalifikujemy do SLT". Nic z tego nie rozumiałam, w końcu spytałam "halo, a możecie mi powiedzieć, na co jestem chora?" - rozmowa z prof. Dorotą Kamińską, nefrologiem i transplantologiem.

  19.04.2024 | 21:59

  anglicyzmy

  język lekarzy

  język medyczny

  język polski

  

• "Polski wiersz", czyli anonimowe przysłowie. Jak Graham Masterton, twórca horrorów, potraktował polską poezję

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  Polska tradycja literacka jawi się Mastertonowi jak chińska mądrość, która nie ma autora - wystarczy, że jest chińska.

  19.04.2024 | 20:00

  horror

  język polski

  Michał Rusinek

  poezja polska

  

• Od krakowskiego obwarzanka do amerykańskiego bajgla. Znajdź trzy różnice

  Słówka. Magazyn o języku

  Inka Wrońska

  Nie każde kółko to obwarzanek - czytam na stronie internetowej Żywego Muzeum Obwarzanka w Krakowie. I wbrew pozorom nie jest to takie oczywiste.

  16.04.2024 | 00:04

  bajgle

  język polski

  Kraków

  obwarzanki krakowskie

  

• Powiem Ci o winie Tuska i o "wyborach". Oszałamiająca kariera "narracji"

  Felietony

  Michał Rusinek

  Arystoteles złapałby się za głowę, czytając o "ekologicznej narracji Zachodu", "smoleńskiej narracji politycznej" i "fałszywej narracji wokół choroby Bruce'a Willisa".

  14.04.2024 | 04:30

  "wybory o coś" czy "wybory do..."

  język polski

  Michał Rusinek

  narracja

  

• Dlaczego polski twaróg dał nazwę kwarkom? Bo fizycy kochają absurd i dobre książki

  Słówka. Magazyn o języku

  Irena Cieślińska

  Skąd fizycy biorą pomysły na nazywanie rzeczy, które nie mają żadnego wyglądu?

  13.04.2024 | 05:11

  język polski

  kwarki

  polonizmy

  słowa naukowe

  

• Język niby-polski. "Bez krępacji" to zwrot w sam raz do kabaretu

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  Słowo "krępacja" chyba nie występuje w słownikach? - pyta Czytelnik. Występuje. Nie tylko w "Słowniku języka niby-polskiego".

  09.04.2024 | 16:00

  bez krępacji

  błędy językowe

  język polski

  krępować