Szpiegostwo przemysłowe - największe afery

W 1993 roku należący do General Motors niemiecki koncern samochodowy Opel oskarżył swojego wielkiego konkurenta zza miedzy Volkswagena o szpiegostwo przemysłowe. Zdaniem Opla, setki poufnych informacji dotyczących technologii, produkcji aut i wyników finansówych miał wynieść kierujący produkcją Jose Ignacio Lopez i siedmiu innych członków zarządu, którzy w marcu 1993 roku przenieśli się do Volkswagena. Dało to początek trwającej ponad cztery lata batalii sądowej, w której obie strony obrzucały się oskarżeniami (VW groził oskarżeniem Opla o zniesławienie). Sprawa zakończyła się w 1997 roku praktycznie najwyższą w tym czasie ugodą w historii spraw o szpiegostwo przemysłowe. W rezultacie ugody Volkswagen zgodził się zapłacić na rzecz GM 100 mln dol. odszkodowania i do 2004 roku zakupić części do samochodów od Opla za blisko miliard dolarów. Choć zdaniem wielu ekspertów Volkswagen pośrednio przyznał się do winy, ze strony koncernu nie padły przeprosiny.

Miała być największa afera szpiegowska ostatnich lat - wyszła wielka farsa. Na początku stycznia francuski koncern ogłosił wykrycie siatki szpiegów przemysłowych, która miała wykradać sekrety produkcji najważniejszych dla przyszłości koncernu aut elektrycznych. Zarzuty postawiono trzem menedżerom, których koncern zawiesił tuż po ogłoszeniu afery, a zaraz potem zwolnił bez podania powodu. Menedżerowie twierdzili, że są niewinni, i skierowali pozwy przeciw nieznanym sprawcom, którzy zszargali ich reputację. Tymczasem na wniosek Renault prokuratura wszczęła dochodzenie, dodając, że głównym zarzutem jest ujawnienie obcemu mocarstwu sekretów gospodarczych Francji. Choć oficjalnie nie podano nazwy tego kraju, francuskie media jednogłośnie wskazały na Chiny. Pekin odrzucił oskarżenia.
Tymczasem okazało się, że aferę szpiegowską zmontowali sami pracownicy koncernu. W ubiegłą niedzielę policja zatrzymała Dominique'a Gevreya, który pracował w służbie bezpieczeństwa koncernu, pod zarzutem udziału w zorganizowanym oszustwie. Organy śledcze podejrzewają, że to właśnie on mógł ?zmontować? fałszywe oskarżenia o szpiegostwo. Francuski rząd już zapowiedział, że wyciągnie konsekwencje wobec zarządu za 'haniebne potraktowanie menedżerów'.

Wokół kultowego proszku do prania narosły przez lata legendy. Czy rzeczywiście jego receptura została wykradziona z USA, czy też wymyślił go Mieczysław Wilczek, chemik i były minister przemysłu w rządzie Mieczysława Rakowskiego? - Przecież to ja ten proszek wymyśliłem i opatentowałem. A konkretnie zrobił to zespół pod moim kierunkiem - odpowiadał w rozmowie z 'Polityką' na zarzuty, że w rzeczywistości technologię proszku Ixi wykradli Amerykanom polscy szpiedzy, a konkretnie Henryk Jasik i Gromosław Czempiński.
Niezależnie od wszystkiego pojawienie się ixi w 1965 roku wzbudziło sensację. Był to pierwszy w PRL nowoczesny proszek do prania, który prał za pomocą detergentów. Wcześniej na krajowym rynku dostępne były jedynie proszki produkowane z mydła i sody.
Oprócz ixi polski wywiad przemysłowy sprowadził też do Polski m.in. recepturę aspiryny, a także projekt pralki Frania.

W 2003 roku Lockheed Martin oskarżył o szpiegostwo przemysłowe Boeinga. Sprawa miała dotyczyć przetargu na system wyrzutni promów kosmicznych Evolved Expendable Launch Vehicle, który odbył się w 1998 roku. Zdaniem koncernu Lockheed jego były pracownik Kenneth Branch, który przeniósł się do McDonnell Douglas i Boeinga, wyniósł 25 tys. poufnych dokumentów, które przekazał swoim nowym pracodawcom. Według Lockheed Martin pozwoliło to Boeingowi wygrać 21 z 28 przetargów na wyrzutnie wojskowych satelitów.

W lipcu 2003 roku Pentagon ukarał Boeinga, odbierając mu warte miliard dolarów kontrakty i przyznając je Lockheed Martin. Boeing dostał też 20-miesięczny zakaz startowania w przetargach na kontrakty rakietowe do 2005 roku.

Dzisiaj szpiegostwo przemysłowe rzadziej przyjmuje formę dosłownego wynoszenia poufnych dokumentów, zazwyczaj szpiegują hakerzy, atakując wybrane strony internetowe i serwery, z których ściągają wartościowe dane. W cyberatakach celują przede wszystkim chińscy hakerzy, choć oficjalnie nikt nie potwierdza, że są one prowadzone na zlecenie rządu. Powtarzają się one jednak często: pod koniec lutego Bloomberg poinformował, że największe koncerny naftowe były od trzech lat celami ataków hakerów z Chin. Agencja wymieniła wśród poszkodowanych m.in.: Exxon, Shell, BP, ConocoPhilips i Baker Hughes. Powołując się na osoby zbliżone do sprawy, Bloomberg twierdzi, że hakerzy wyprowadzili z tych spółek m.in. informacje dotyczące lokalizowania złóż ropy naftowej.
Najgłośniejszy atak chińskich hakerów miał jednak miejsce pod koniec 2009 roku. Cyberprzestępcy włamali się wówczas na serwery Google'a i wykradli, jak donosił ?New York Times?, system haseł Gaja. To jedna z najpilniej strzeżonych tajemnic koncernu, Gaja pozwala jednym hasłem zalogować się użytkownikowi do niemal wszystkich usług Google'a. Google szybko zaczął wprowadzać zmiany w systemie zabezpieczeń, dzięki czemu hakerzy prawdopodobnie nie wykradli haseł poszczególnych użytkowników.
O całej sprawie Google poinformował w styczniu ubiegłego roku, jednocześnie sugerując, że atak pochodził z Chin, a hakerzy mogli mieć powiązania z chińskim rządem.
Eksperci uważali wówczas, że mogła być to zemsta Chin za krnąbrność największej wyszukiwarki świata, która nie chciała się dostosować do chińskich wymogów cenzurowania internetu. W styczniu 2010 roku Google zagroził, że z tego powodu może całkowicie wycofać się z Chin, w marcu zaś wycofał się z cenzurowania chińskiej wersji swojego serwisu i wszystkich użytkowników odwiedzających stronę Google.cn zaczął automatycznie przenosić na swoje serwery w Hongkongu.

Przez pewien czas wydawało się nawet, że Chiny nie odnowią firmie Google licencji na działalność w Chinach. Dopiero w lipcu Google zrezygnował z automatycznego transferowania użytkowników na serwery w Hongkongu i otrzymał odnowienie licencji. Od tego czasu nie słychać o atakach hakerów z Chin..

Ale Chińczycy też oskarżają o szpiegostwo przemysłowe. W lipcu 2009 roku pięciu pracowników brytyjsko-australijskiego Rio Tinto - trzeciego największego koncernu wydobywczego na świecie zostało aresztowanych w Szanghaju pod zarzutami szpiegostwa i korupcji. Jeden z aresztowanych Australijczyk Stern Hu został oskarżony o kradzież poufnych państwowych informacji i próbę sprzedania ich innym krajom. Hu, odpowiedzialny za negocjację cen rud żelaza dla chińskich hut, został też oskarżony o branie łapówek i przyznał się do tego zarzutu. W marcu ubiegłego roku sąd w Szanghaju skazał go na 10 lat więzienia.

Zagraniczne firmy inwestujące w Chinach miały wiele wątpliwości dotyczących sposobu przeprowadzenia procesu sądowego. Niepokój wzbudził też wymiar kary. Z kolei australijscy dyplomaci zwracali uwagę na brak przejrzystości postępowania.