język polski

• Na Mazurach zmieniono tysiące nazw miejscowości. I ucz się człowieku, jak pisać gżegżółka, a jak Grzegrzółki

  Felietony

  Dariusz Barański

  "Gżegżółka" to podobno najtrudniejsze polskie słowo. Większym wyzwaniem, nie tylko ortograficznym, są Grzegrzółki.

  17.06.2025 | 16:30

  Grzegrzółki

  gżegżółka

  II wojna światowa

  język polski

  

• Prezydent Duda gratulował "zwycięscy", ale nie biczujcie za to. Mega-po-polsku, czyli jak kto chce

  Artur Czesak

  Prezydent elekt Karol Nawrocki nie potrzebuje kreski. Jak się wymawia nazwę słynnych wafelków "Prince Polo", czy tak jak mówił Trzaskowski? Językoznawca Artur Czesak o kiksach polityczno-ortograficznych.

  08.06.2025 | 10:30

  Andrzej Duda

  język polski

  karol nawrocki

  Rafał Trzaskowski

  

• Kto jest lepszy: prof. Miodek czy prof. Bralczyk? "Miodek jest słodszy"

  79. urodziny Jana Miodka

  Ewa Zientarska

  "A pan profesor w dniu urodzin zdmuchnie świeczki z torta czy z tortu?" - czytamy na urodzinowej kartce dla Jana Miodka.

  07.06.2025 | 13:58

  Jan Miodek

  język polski

  języki słowiańskie

  miód

  

• Michał Rusinek: W wyborach "na żyletki" zwyciężyła "Żyleta"

  Magazyn Wyborczej

  Michał Rusinek

  Skojarzenie określenia "na żyletki" z partią, która postrzega siebie jako statek i która wymyśliła swojemu kandydatowi marynistyczne hasło wyborcze, brzmi szczególnie niefortunnie.

  07.06.2025 | 06:00

  język polski

  Karol Nawrocki

  Michał Rusinek

  na żyletki

  

• Maturzysta pomylił romantyzm z reumatyzmem. Humor zeszytów - matury 2025

  Słówka. Magazyn o języku

  Magdalena Warchala

  Oprócz humoru zeszytów szkolnych twórczo rozwija się humor urzędniczy ("Iksiński ukończył szkołę podstawową, innych nałogów nie stwierdzono") i prasowy ("martwe zwłoki").

  02.06.2025 | 20:32

  Biblia

  humor zeszytów

  język polski

  matura

  

• Rusinek nie manifestuje z gwiazdą Duą Lipą. "Moim bohaterem jest Kłapouchy"

  Magazyn Wyborczej

  Michał Rusinek

  Polski poradnik o tytule "Jak manifestować" mógłby być bestsellerem w USA.

  30.05.2025 | 20:00

  dua lipa

  freud

  język polski

  Kłapouchy

  

• Rusinek: Pierwsze zdanie, które samodzielnie przeczytałem brzmiało: "Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!"

  książki z dzieciństwa

  Violetta Szostak

  Kiedyś córka zapytała: Tato, co to "dupa" to wiem, ale co to jest "c-h-uj"? - opowiada Rusinek. Pięć wspomnień o pierwszych książkach w życiu.

  30.05.2025 | 14:30

  alfabet

  dzień dziecka

  Grzegorz Kasdepke

  język polski

  

• Zachowujesz twarz, czy "buzię"? Gdy dorośli pieszczą się jak dzieci

  nawyki

  Aleksandra Lewińska

  "Buzia" to nie jest neutralne słowo. Pochodzi z rejestrów prywatnych, użyte w innych kontekstach może razić - mówi Agata Hącia, językoznawczyni.

  30.05.2025 | 14:00

  Agata Hącia

  buzia

  dzień dziecka

  język polski

  

• "Paputki", "rączki" słusznie mają złą opinię. Ale dzieci się obronią

  dzień dziecka

  Aleksandra Lewińska

  Skąd dziecko ma wiedzieć, że nie ma czegoś takiego jak "ciapcie"? Babcia przecież mówi "ciapcie" - rozmowa z Agnieszką Piasecką, logopedą i neurologopedą.

  30.05.2025 | 13:30

  ciapcie

  język polski

  mowa rodzicielska

  słówka

  

• "Warszawka" i "Krakówek" to nazwy prześmiewcze. Ukraiński "Kyjiwczyk" - przeciwnie, jest czuły

  zdrobnienia

  Bartłůmjej Wanot

  Spacerując po Lwowie, zobaczyłem dwa sklepy obok siebie: ze spożywką "Błyzeńko" (bliziutko) oraz z chemią "Czysteńko" (czyściutko). I znów zwróciłem uwagę na to ukraińskie zamiłowanie do zdrobnień.

  27.05.2025 | 00:10

  Jan Miodek

  język polski

  język ukraiński

  języki słowiańskie

  

• "Zróbmy Rosję znowu małą". Za to hasło Litwinkę wykluczono z mistrzostw świata w fitness

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  Po raz pierwszy hasło "make russia small again" zobaczyliśmy na koszulce prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego.

  26.05.2025 | 09:00

  Donald Trump

  język polski

  język wojny w Ukrainie

  make russia small again

  

• "Mamusia" to nie jest zdrobnienie od "matki". Bo "matka" to zdrobnienie

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  "Staropolskie "mać" ocalało dla nas w "sprośnych połajankach (psia mać, itd.), wielce znamiennych dla wszystkich Słowian" - pisze slawista Aleksander Brückner.

  26.05.2025 | 06:15

  Dzień Matki

  język polski

  mama

  matka

  

• Satanizm w piosenkach Justyny Steczkowskiej? "Rewelacje" prawicowego publicysty

  Magazyn Wyborczej

  Michał Rusinek

  I oto natrafiłem na błyskotliwą egzegezę samego doktora Stanisława Krajskiego, krytyka masonerii, ekumenizmu, papieża Franciszka, Unii Europejskiej, obowiązkowych szczepień, Billa Gatesa, technologii 5G...

  24.05.2025 | 06:00

  eurowizja 2025

  justyna steczkowska

  język polski

  Michał Rusinek

  

• Gdy słyszysz "Polak" to... Rusinek o naszej dumie i bezwstydzie

  Magazyn Wyborczej

  Michał Rusinek

  Uspokajamy się, gdy czytamy "wśród ofiar nie było Polaków". Ciekawe, że nikt nie pisze: "wśród ofiar nie było Europejczyków".

  16.05.2025 | 21:00

  język polski

  Michał Rusinek

  morderstwo na UW

  polacy

  

• Jak "profesorowie" z Facebooka poprawiliby Miodka i Osiecką? Heca z bzem i lilakiem

  Felietony

  Ewa Zientarska

  "Profesorowie" z mediów społecznościowych gorliwie zamieniają słowo "bez" na "lilak". Prof. Jan Miodek, językoznawca, też został pouczony.

  15.05.2025 | 20:00

  bez

  beza

  czarny bez

  Jan Miodek

  

• Co łączy kaszę z religią? Gryczaną nazwaliśmy "pogańską", bo przywieźli ją Tatarzy

  języki świata

  Inka Wrońska

  Słowo "poganin" znajdujemy także we francuskiej, hiszpańskiej i włoskiej nazwie kaszy gryczanej. Czyli tak jak u nas pochodzi od najeźdźców - tylko od innych.

  15.05.2025 | 19:05

  gryka

  język polski

  kasza gryczana

  Pyszne słowa

  

• Jedzenia jest tu tyle, że zakrawa na obżarstwo. Siedem najciekawszych dań w literaturze

  Słówka. Magazyn o języku

  Inka Wrońska

  Podczas czytania robiłam się głodna, a wiele książek zmusiło mnie do gotowania. Nie były to książki kucharskie - pisze Inka Wrońska, wieloletnia szefowa magazynu "Kuchnia".

  13.05.2025 | 16:16

  andrzej sapkowski

  hobbit

  J.R.R. Tolkien

  James Bond

  

• Michał Rusinek: Ryzykowne użycie galarety przez Jarosława Kaczyńskiego

  Magazyn Wyborczej

  Michał Rusinek

  Karol Nawrocki "to jest uczciwy człowiek, bardzo uczciwy człowiek". Dlaczego Jarosław Kaczyński uważa uczciwość za cechę stopniowalną?

  10.05.2025 | 06:00

  Andrzej Duda

  Jarosław Kaczyński

  język polski

  Karol Nawrocki

  

• Maturzyści zestresowani maturą z polskiego. "Zaskoczyli nas, odeszli od sztampy"

  matura 2025

  Jessica Krysiak

  Maturzyści z XII LO we Wrocławiu napisali egzamin maturalny z języka polskiego. - Stres jest zrozumiały, to pierwszy tak poważny egzamin w ich życiu - komentuje dyrektor szkoły.

  05.05.2025 | 20:06

  język polski

  matura z języka polskiego

  stres

  XII LO

  

• Sto grafomańskich pomysłów na spolszczenie "weekendu". I jeden bardzo dobry

  Felietony

  Ewa Zientarska

  Śmiejemy się z przedwojennych prób spolszczenia słowa "weekend", ale nie zauważyliśmy, że wśród nich była też "majówka".

  30.04.2025 | 08:38

  anglicyzmy

  Jan Miodek

  język polski

  majówka

  

• Czy PIT w miejscowniku to "Picie"? Jak odmieniać nowe zapożyczenia

  Słówka. Magazyn o języku

  Magdalena Warchala-Kopeć

  Dlaczego mówimy: PIT-u, dizajnu, ale fiata, iPoda? Rozmowa z prof. Danutą Krzyżyk, językoznawczynią z Uniwersytetu Śląskiego.

  29.04.2025 | 12:30

  anglicyzmy

  język polski

  PIT

  PIT-a czy PIT-u

  

• "Dupa" Trumpa. Dlaczego prezydent Stanów Zjednoczonych wypiął z dumą tylną część ciała?

  Magazyn Wyborczej

  Michał Rusinek

  Słowo "ass" (dupa, tyłek), rzadko pojawia się w dyskursie polityków, choć przyznać trzeba, że użył go Joe Biden mówiąc, że "Trump to ktoś, kto zasługuje na klapsa w tyłek".

  26.04.2025 | 06:00

  Donald Trump

  dupa

  język angielski

  język polski

  

• Prof. Miodek: Słowo "ogórek" piszemy dziś z błędem ortograficznym

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  "Pasożyt" powinniśmy pisać przez "rz" - pochodzi przecież od słowa "rzyć", czyli tyłek. Jakie wyrazy zapisujemy dziś źle?

  25.04.2025 | 00:10

  Jan Miodek

  język polski

  języki słowiańskie

  ortografia

  

• Pozbywaliśmy się Rosji z kuchni, a nie zauważyliśmy musztardy sarepskiej. O włos "stalingradzkiej"

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Musztarda kremska bywa błędnie nazywana "krymską", choć z Krymem nie ma nic wspólnego. Więcej łączy musztardę sarepską ze Stalingradem.

  23.04.2025 | 01:00

  język polski

  musztarda

  musztarda rosyjska

  musztarda sarepska

  

• Jezus na krzyżu mówił po serbsku. Albo był Bułgarem. Pięć ekstremalnych pomysłów

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Dla niedowiarków, którzy pytają, skąd na Bliskim Wschodzie wzięli się w starożytności Ukraińcy, jest wytłumaczenie. Wszak Biblia mówi wprost, że Jezus był z Galilei. A Galilea wzięła nazwę od Galicji.

  18.04.2025 | 06:13

  język polski

  język rosyjski

  język serbski

  język ukraiński

  

• Życzenia wielkanocne - jak je składać bez błędów? Są cztery rafy

  Pogotowie językowe

  Teresa Kruszona

  Z listu Czytelnika: Wielkanoc piszemy dużą literą, to jasne - bo to święto. A Wielka Noc? Czy to też oficjalna nazwa święta?

  17.04.2025 | 14:00

  język polski

  słówka

  Teresa Kruszona

  Wielkanoc

  

• Giertych odsłonił "pośladek", a raczej "pośladka". Zaskakujące nazwy członków rodziny

  język polski

  Beata Maciejewska

  Gdyby Jarosław Kaczyński i Roman Giertych poznali dawne nazwy członków rodziny, może lepiej by wiedzieli, jakie więzy ich łączą.

  16.04.2025 | 10:12

  Donald Trump

  genealogia

  Jarosław Kaczyński

  pośladek

  

• Od peanów na cześć mazurków zrobi Ci się słodko. Cudne placki "przybrane w lukier" i bakalie

  Wielkanoc

  Inka Wrońska

  W przedwojennej książce kucharskiej naliczyłam czterdzieści przepisów na mazurki; m.in. cygański, ormiański i macedoński, pomarańczowy, różany i czekoladowy, jest nawet jeden amerykański.

  15.04.2025 | 05:00

  desery

  język polski

  mazurek

  Pyszne słowa

  

• U mnie w domu był żurek, biały barszcz nie istniał. O zalewajce usłyszałam od teściowej

  język polski

  Inka Wrońska

  Im bliżej do Wielkanocy, tym bardziej wciąga mnie polski spór o naturze żurku, barszczu i zalewajki.

  13.04.2025 | 00:10

  barszcz

  słówka

  Wielkanoc

  wielkanocne śniadanie

  

• Wszystkie "posty" w polszczyźnie to zapożyczenia. Co w nich skomplikowaliśmy sami?

  anglicyzmy

  Ewa Zientarska

  Post religijny to germanizm, post internetowy - anglicyzm. Ten ostatni czasem zastępujemy "komentarzem" - to z kolei latynizm.

  12.04.2025 | 12:00

  germanizmy w języku polskim

  język polski

  post

  postu czy posta

  

• Gwałt, czyli "nieprzyjemność". Czy Sławomir Mentzen mówił do kobiet, czy do inceli?

  Magazyn Wyborczej

  Michał Rusinek

  Sławomir Mentzen albo nie zauważył zmian społecznych, w wyniku których o gwałcie mówi się od pewnego czasu głośno i bez ogródek, albo stwierdził, że trzon jego potencjalnych wyborców stanowią przedstawiciele tzw. manosfery, czyli wyznawcy męskiej supremacji.

  12.04.2025 | 06:00

  gwałt

  język polski

  manosfera

  Michał Rusinek

  

• Chcesz, żeby "miłość" oznaczała szacunek? Mów po katalońsku

  języki świata

  Bartłůmjej Wanot

  Kto nam truje głowę, zawraca gitarę? "Gitaroniszczyciel" - powiemy w katalońskim.

  09.04.2025 | 15:30

  Hiszpania

  język kataloński

  język polski

  język śląski

  

• Obelgę "sześćdziesiona" młodzi ludzie wzięli od kibiców. Czytamy cyfry na murach

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Międzynarodowy bluzg "1312" widzimy na murach rzadziej niż nasz własny, rdzennie polski.

  09.04.2025 | 15:10

  bluzgi

  GKS Katowice

  Górnik Zabrze

  język polski

  

• Sprężyna, czyli uchodźcy zdają polską maturę. "Najgorzej jest z mitologią, z Biblią lepiej, a Bogurodzicę to i Polakom tłumaczymy"

  Duży Format

  Agnieszka Rodowicz

  W liceum na Bednarskiej polscy uczniowie zaliczą przedmiot, jeśli pomogą w nauce osobom niepolskojęzycznym. "Jakieś przyjaźnie się z tego czasem rodzą".

  07.04.2025 | 05:12

  cudzoziemcy

  integracja

  język polski

  liceum

  

• Test na człowieczeństwo Mentzena. Zacznijmy od jego śpiewki o zboczeńcach i gwałconej krowie

  Magazyn Wyborczej

  Michał Rusinek

  Można powziąć podejrzenia, że Sławomir Mentzen nie tyle został wygenerowany przez sztuczną inteligencję, ile po prostu jest rodzimym modelem chatbota.

  05.04.2025 | 06:00

  język polski

  Michał Rusinek

  Piątka Mentzena

  sztuczna inteligencja

  

• Są Kaszubi i są "górale". Czemu mieszkańcom Podhala żałujemy dużej litery?

  reforma ortografii

  Bartłomiej Kuraś,  Ewa Zientarska

  Skoro są "Kaszubi", "Ślązacy", "Mazurzy", to czemu słowniki każą nam pisać "górale podhalańscy", zamiast "Górale Podhalańscy"?

  04.04.2025 | 06:52

  gwara podhalańska

  góral

  język polski

  Podhale

  

• Pierwsze miasto na świecie oficjalnie uznało język śląski? Prima aprilis!

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  W walońskim dialekcie śląskim "godać po francusku" to "parlać", z francuskiego "parler". A prima aprilis? "Puason dawril".

  01.04.2025 | 01:00

  1 kwietnia

  język francuski

  język polski

  język śląski

  

• Nawrocki chciał, żeby ktoś odkrył jego alter ego - pana Batyra. "Doktor Jekyll i pan Hyde. 2025"

  Magazyn Wyborczej

  Michał Rusinek

  Otóż Karol Nawrocki występuje w przyrodzie w dwóch postaciach: jako subtelny intelektualista, autor rozprawy doktorskiej oraz jako tajemniczy autor czytadła "Spowiedź Nikosia zza grobu".

  29.03.2025 | 06:00

  język polski

  karol nawrocki

  Michał Rusinek

  Nikoś

  

• Co miał na myśli Dariusz Szpakowski, gdy krzyczał: "Ajjjj, Jezus Maria!"? To nie była modlitwa

  Słówka. Magazyn o języku

  Aleksandra Lewińska

  Jeśli ktoś użył sformułowania "O Boże" poza modlitwą, świadczyło to o potężnej skali emocji. Rozmowa z Rafałem Zimnym, językoznawcą z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

  25.03.2025 | 20:00

  Anna Wierzbicka

  język angielski

  język niemiecki

  język polski

  

• "Dajcie mi k***a jakąś forsę". Tak należy pisać wnioski o granty w epoce Trumpa

  Magazyn Wyborczej

  Michał Rusinek

  Pracownicy rządowej Narodowej Fundacji Nauki, finansującej wiele projektów badawczych, mają teraz pełne ręce roboty. Muszą sprawdzać, czy w projektach nie pojawiają się podejrzane słowa.

  22.03.2025 | 05:00

  cenzura

  Donald Trump

  George Orwell

  język polski